Ülserin kelime anlamı yara veya açık lezyon olarak bilinir. Dolayısıyla ülser, deri veya mukozal dokuda oluşan yüzeysel veya derin bir yarayı veya açık bir lezyonu ifade eder. Mukozal yüzey ise organların iç yüzeylerinde bulunan özel bir dokudur. Bu yüzey mukus adı verilen bir salgı ile kaplıdır ve bu salgı nemli, kaygan bir yüzey oluşturarak organların korunmasına ve işlevlerinin gerçekleştirilmesine yardımcı olur. Bu bağlamda ülser hastalığı, sindirim sistemi içerisinde yer alan organların veya diğer vücut bölgelerinin mukozal yüzeylerinde oluşan yaralar ve açık lezyonlarla ortaya çıkan bir hastalıktır. Sindirim sisteminde en sık ülser gelişen organlar; mide veya duodenum olarak da bilinen onikiparmak bağırsağıdır, ülserler bu organlar dışında yemek borusunda, midenin alt kısmında, ince bağırsaklar ve diğer sindirim sistemi bölgelerinde de ortaya çıkabilir.
Ülserler, mukozal yüzeyin üzerinde koruyucu tabakanın zayıflaması veya hasar görmesi sonucunda mide asidinin veya başka sindirim enzimlerinin hasar gören bu mukozayı tahriş etmesi sonucu oluşur. Bu hasar, normalde mukoza tabakasını koruyan koruyucu faktörlerin azalması veya saldırgan faktörlerin artması sonucu meydana gelir. Bu hasarın oluşmasına neden olabilen faktörler genellikle Helicobacter pylori bakterisi enfeksiyonu veya nonsteroidal antiinflamatuar ilaçların (kısaca NSAİİ'ler) uzun süreli kullanımı gibi faktörlerdir. Ülser hastalığının doğru teşhis ve tedavisi son derece önemlidir, aksi takdirde ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Ülser Hastalığı Neden Olur?
Ülser hastalığının ortaya çıkmasında birkaç faktör rol oynayabilir ve neden olan faktörler her bireyde farklılık gösterebilir. Ülser hastalığının yaygın nedenleri arasında; Helicobacter pylori enfeksiyonu, nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler), sigara içmek, alkol tüketmek, stres, genetik yatkınlık ve diğer faktörler yer alır.
Helicobacter pylori (H. pylori) adı verilen bir bakteri, mide ve onikiparmak bağırsağında ülsere neden olabilir. Bu bakteri, mide ve onikiparmak bağırsağı ülserlerinin en yaygın nedenidir. Mide asidine karşı koruyucu etki gösteren mukoza tabakasının zayıflamasına neden olur ve mide içinde yaraların oluşmasına zemin hazırlamış olur.
Nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler); yani streoid olmayan iltihap azaltıcı ilaçlar, normalde ağrıyı hafifletmek ve inflamasyonu azaltmak için yaygın olarak kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar arasında ibuprofen, aspirin ve naproksen gibi ilaçlar bulunur. Ancak bazı rahatsızlıklardan dolayı bu ilaçların uzun süreli kullanımı veya aşırı dozda kullanımı, mide mukozasını tahriş eder ve ülsere neden olabilir.
Sigara içmek, mide asidinin üretiminin artmasına neden olarak mide mukozasını zayıflatır. Bu durum, ülser hastalığının ortaya çıkma riskini artırır. Aynı şekilde aşırı alkol tüketimi de mide mukozasının tahriş olmasına neden olarak ülser hastalığının ortaya çıkma riskini artırır.
Stres durumu her hastalık için bir risk faktörü olarak bilinir. Ülser hastalığı ile ilişkisine bakıldığından özellikle kronik stres durumunda mide asidinin üretimi artar ve bu durum mide mukozasının savunmasını zayıflatır. Bu da ülser hastalığının gelişme riskini artıran faktörler arasında yer alır.
Bazı insanlar doğuştan gelen mide ve bağırsakların koruyucu mukozal tabakasının zayıf olabileceği bir genetik yatkınlığa sahip olabilir. Dolayısıyla bu kişilerde ülser hastalığı gelişme riski fazladır. Ülser hastalığının oluşmasına neden olan faktörler dışında aşırı baharatlı veya asitli yiyeceklerin tüketimi, mide asidinin yüksek olduğu Zollinger-Ellison sendromu gibi durumlar, travmatik yaralanmalar veya cerrahi müdahaleler de ülser hastalığının gelişimine neden olabilmektedir.
Ülser Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Ülser hastalığının belirtileri bireyden bireye farklılık gösterebilir, ancak yine de yaygın olarak görülen bazı belirtiler bulunmaktadır. Ülser hastalığının belirtilerinden bir veya birkaçının görülmesi durumundan bir sağlık uzmanına başvurulması önemlidir. Uzman, uygun tanıyı koymak için gerekli testleri yapabilir ve özel bir tedavi planı oluşturur. Ülser hastalığının belirtileri aşağıda listelenmiştir:
- Ülser hastalığının en belirgin belirtisi karın ağrısıdır. Bu ağrı, ülserin bulunduğu bölgeye bağlı olarak farklılık gösterebilir. Genellikle açlık hissiyle artan ve yemek yemekle veya antiasit ilaçlarla beraber geçebilen bir ağrı tablosu mevcuttur. Ağrı, gece veya erken saatlerde daha belirgin hissedilebilir.
- Ülser hastalığında mide asidi yemek borusuna geri kaçabilir, bu durum sonucu mide ekşimesi veya yanma hissi ortaya çıkabilir. Bu ekşime ve yanma belirtisi, hastalığının özellikle yemek borusu bölgesinde meydana geldiği durumlarda sıkça görülür.
- Ülser hastalığında mide bulantısı ve kusma belirtileri de ortaya çıkabilir. Bu belirtiler genellikle yemek yedikten sonra veya ağrı hissedildiğinde görülür.
- Ülser hastalığında görülen karın ağrısı, mide ekşimesi ve diğer belirtiler, iştahı azalmasına neden olabilir ve azalan iştah ise kilo kaybına neden olabilir.
- Ülser hastalığı sindirim sistemi fonksiyonlarının etkilenmesine neden olarak gaz birikimine, karın şişkinliğe ve hazımsızlık hissine neden olabilir.
- Kanlı veya koyu renkli dışkılama: Büyük ülserlerin varlığı veya kanama durumlarının oluşması sonucu dışkıda kan görülebilir veya dışkı koyu renkli bir hale gelebilir. Bu belirti, ülser hastalığının ciddi bir belirtisi olup hemen tıbbi yardım gerektirebilir.
Ülser Hastalığının Teşhisi Nasıl Konulur?
Ülser hastalığının teşhisi için bazı yöntemler ve testler kullanılır. En çok kullanılan yöntem ve testler şunlardır; semptomların değerlendirilmesi, fiziksel muayene, Helicobacter pylori bakteri enfeksiyonunun test edilmesi, endoskopi, üst gastrointestinal (GI) seri testi ve kan testleri. Bu testlerin kombinasyonu, ülser hastalığının teşhis edilmesine yardımcı olur.
Ülser hastalığının teşhisinin konabilmesi için başlangıç olarak hastanın semptomları ve şikayetleri sorgulanır. Karın ağrısı, mide ekşimesi, iştah kaybı gibi belirtiler ülser hastalığını düşündürebilir ancak bu belirtilerin sadece ülser hastalığına ait olmadığı unutulmamalıdır. Daha sonra fiziksel muayene başlar; doktor karın bölgesini muayene ederek hassasiyet, şişlik veya diğer belirtileri dokunma ve gözlemleme ile değerlendirir. Bu aşamalardan sonra ülser hastalığının en yaygın nedenlerinden biri olan Helicobacter pylori bakterisinin varlığı ve bu bakterinin oluşturacağı enfeksiyon ihtimali göz önüne alınarak enfeksiyonu belirlemek için bazı testler yapılabilir. Bu testler arasında; dışkı veya nefes testleri, kan testleri veya endoskopi sırasında mide veya bağırsaklardan alınan doku örneklerinin incelenmesi yer alabilir.
Ülser veya diğer anormalliklerin varlığının gözlemlenebilmesi ve doku örneklerinin alınarak biyopsi yapılabilmesi için endoskopi yöntemine başvurulabilir. Endoskopi; ince bir esnek tüp olan endoskop ile sindirim sistemini; mide, yemek borusu veya bağırsakların içini görmek için kullanılan bir yöntemdir.
Sindirim sistemini değerlendirmek için bir test daha vardır; üst gastrointestinal (GI) seri testi. Üst gastrointestinal seri testi, sindirim sisteminin üst kısmını, yani yemek borusunu, mide ve onikiparmak bağırsağını görüntülemek için yapılan bir tıbbi görüntüleme testidir. Bu test, bir kontrast madde olarak bilinen özel bir maddenin içilmesi veya bir tüp vasıtasıyla mideye yerleştirilmesi sonrası röntgen çekilmesi ile gerçekleştirilir. Bu kontrast madde sayesinde sindirim sisteminin röntgen filmlerinde daha iyi görünmesi sağlanır. Bu görüntü ile birlikte organların şekli, boyutu ve işlevi hakkında bilgi elde edilir ve sindirim sistemi üzerindeki ülserleri veya başka sindirim sistemi anormalliklerini gösterebilir.
Ülser hastalığının teşhisi için kan testleri genellikle kullanılmaz. Teşhis genellikle endoskopi veya görüntüleme testleri gibi doğrulayıcı yöntemlerle yapılır. Daha çok ülser hastalığına bağlı olarak anemi, yani kansızlık durumları veya enfeksiyon belirtilerini değerlendirmek için yapılabilir ve ülser hastalığına neden olan faktörü belirlemeye yardımcı olabilir.
Ülser Hastalığı Nasıl Önlenir?
Ülser hastalığını önlemek için bazı önlemler alınabilir. Bu öneriler ülser hastalığı riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Bu önerilerin başında sağlıklı bir yaşam tarzının benimsenmesi gelir. Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı ve kişiye uygun bir diyeti düzenli uygulamak, sigara ve alkol kullanımından kaçınmak ülser riskini azaltmaya yardımcı olur. Bol miktarda meyve, sebze, tam tahıllar ve düşük yağlı protein kaynakları içeren bir beslenme planı benimsemek önemlidir. Bu sağlıklı besinler tüketmenin yanı sıra alkol ve sigara alışkanlıklarından uzak durmaya özen gösterilmelidir. Stres ülser hastalığına neden olabileceği için stres yönetimi tekniklerinin bilinip uygulanması gerekir. Örneğin; yoga, meditasyon, derin nefes alma egzersizleri gibi yöntemlerle stres azaltılmaya çalışılmalıdır.
Sağlıklı yaşam tarzı ile beraber ülsere neden olabilen ağrı kesicilerin, özellikle nonsteroid antiinflamatuar ilaçların doktorunun önermediği durumlarda kullanılmaması gerekir, doktor önerdiği takdirde ise ilacın dozunun ve kullanım süresinin sınırlanmasına özen gösterilmeli. Ayrıca aspirin gibi kan inceltici ilaçlar veya antikoagülan ilaçlar da ülser oluşumuna neden olabilir. Bu ilaçları kullanırken de doktorun önerdiği doz ve talimatlar takip edilmelidir.
Herhangi bir sindirim sistemi hastalığında, mide veya bağırsak rahatsızlığının varlığında veya ülser hastalığına neden olan faktörlerin varlığında ülser hastalığının gelişme riskine karşılık doktorla düzenli olarak iletişimde olunmalıdır. Kişinin kendi sağlığını izlemesi ve erken teşhis için düzenli kontroller yaptırması önemlidir.
Ülser Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Ülser hastalığında tedavi yaklaşımı; ülserin nedenine, şiddetine ve bireysel hastanın durumuna bağlı olarak değişebilir. Ülser hastalığının tedavi edilmesinde kullanılan yaygın yöntemler bulunur. Bu yöntemler; antibiyotik tedavisi, antiasitler, beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri ve stres yönetimidir.
Ülser hastalığı tedavisinde kullanılan ilaçlar, mide asidinin azaltılmasını hedefleyerek ülserin iyileşmesini sağlar. Genellikle asit blokerleri olan H2 antagonistleri veya proton pompası inhibitörleri veya antiasitler reçete edilir. Proton pompası inhibitörleri kısaca PPI'lar, mide asidinin azaltılmasını sağlayarak ülserin iyileşmesini destekler. Bu ilaçlar, mide asidinin üretimini engeller ve ülserlerin iyileşmesini hızlandırır. Antiasitler de genellikle semptomların hafifletilmesi için kullanılır ve hızlı bir etki göstererek mide asidini nötralize edilmesini sağlar, mide ve bağırsak ülserlerinde rahatlama sağlar. Antibiyotik ilaçlar ise Helicobacter pylori adı verilen bakterinin ülserlere neden olduğu durumlarda kullanılır. Doktorun bu bakteri için uygun göreceği antibiyotik tedavisi, enfeksiyonu ortadan kaldırarak ülserin iyileşmesine yardımcı olur.
Ülser hastalığının önlenmesinde de tedavisinde de beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri son derece önemlidir. Sigara ve alkol tüketiminden kaçınmak, baharatlı, asidik veya irritan yiyeceklerden uzak durmak ve düzenli bir beslenme programı takip etmek ülserin iyileşme sürecine katkı sağlar. Ayrıca stres durumu, ülser semptomlarını şiddetlendirebildiği için stresi azaltmaya yönelik tekniklerin uygulanması fayda sağlar.
Ülser Hastalığını Ne Tetikler?
Ülser hastalığı, birkaç faktörün bir araya gelmesiyle tetiklenebilir. Ülser hastalığını tetikleyen bazı yaygın faktörler bulunur. Bu faktörlerin bazıları ülser hastalığına neden olan faktörlerle aynı faktörlerdir. Bu faktörler arasında; Helicobacter pylori bakteri enfeksiyonu, diğer enfeksiyonlar, ilaçlara bağlı gelişen ülserler, alkol tüketmek, sigara içmek, stres, genetik yatkınlık, yanlış beslenme, aşırı mide asidi üretimi, mide travması, radyasyon tedavisi, gastrik tümörler veya polipler, kronik böbrek yetmezliği ve bazı sistemik hastalıklar yer alabilir.
Helicobacter pylori bakterisinin enfeksiyonu, aşırı alkol tüketimi, sigara içilmesi, mide asidinin artmasına neden olabilen durumlar, kronik stres, genetik yatkınlık ve bazı ilaçlar ülser hastalığının nedenleri olabileceği gibi ülser semptomlarının ortaya çıkmasını veya mevcut ülserlerin kötüleşmesini tetikleyebilir. Bu faktörlerin detaylı açıklamaları ‘’Ülser Hastalığı Neden Olur’’ başlığında mevcuttur. Bu faktörler ülser hastalığını en çok tetikleyen faktörlerdir, bunların dışındaki ülser hastalığını tetikleyen faktörler çok daha nadiren görülür.
Ülser hastalığını tetikleyen diğer faktörler arasında diğer enfeksiyonlar bulunur. Bu durumlar nadir durumlar olsa da bağışıklık sistemini zayıflatıp ülser oluşumuna neden olabildiklerinden göz ardı edilmemeleri gerekir. Bu enfeksiyonlara örnek olarak sitomegalovirüs veya mantar enfeksiyonları verilebilir. Bunun dışında mide travmaları, bir kaza, yaralanma veya cerrahi operasyon sonucunda mide duvarında hasar meydana gelmiş olabilir ki bu hasar, ülser oluşumuna neden olabilir. Ayrıca özellikle karın veya leğen kemiği çevresindeki bölgeye uygulanan radyasyon tedavisi de mide mukozasında hasara neden olabilir ve ülser oluşumuna yol açabilir. Ayrıca bazı sistemik hastalıklar da mide mukozasında hasara neden olarak ülser oluşumuna katkıda bulunabilir. Örneğin, Behçet hastalığı, Crohn hastalığı, skleroderma gibi bağışıklık sistemi veya bağ dokusu hastalıkları ülser gelişimini tetikleyebilir.
Kronik böbrek yetmezliği, böbrek fonksiyonlarının bozulmasıyla ortaya çıkan bir durumdur ve böbrek yetmezliği tedavisi gören hastalarda ülser oluşumu daha yaygın ve daha sık görülebilir. Yine nadiren de olsa mide içindeki tümörler veya polipler de ülseri tetikleyebilir. Bu durumda, ülserlerin altında yatan temel neden tümörler veya polipler olabilir.
Ülser Hastalığına Hangi Besinler İyi Gelir?
Ülser hastalığı olan bireyler için hangi besinlerin tüketilmesinin bilinmesi önemlidir, çünkü uygun besinler ülser semptomlarını hafifletip iyileşmeyi destekleyebilir. Ancak ülser tedavisi sırasında bazı besinlerin semptomları artırabileceği de unutulmamalıdır. Ülser hastalığına iyi gelen besinler aşağıda listelenmiştir:
- Yüksek lifli gıdalar
- Fermente gıdalar
- C vitamini
- Balık
- Zencefil
- Brokoli
- Lahana
- Ispanak
- Karnabahar
- Havuç
- Kabak
- Elma
- Armut
- Muz
- Çilek
- Diğer deniz ürünleri
- Zeytinyağı
Yüksek lifli gıdalar
Yüksek lifli gıdalar, sindirim sistemi sağlığına katkıda bulunmanın yanı sıra sağlığa birçok faydası bulunan ve sindirilemeyen bitkisel maddeler içeren besinlerdir. Yüksek lifli besinler lif içeriği açısından zengindir. Yüksek lifli gıdaları tüketirken yeterli miktarda su içmek son derece önemlidir. Lif, bağırsaklarda su emerek hacim oluşturur, dışkının düzenli olarak ilerlemesini sağlar ve sindirim sistemi sağlığına katkıda bulunur. Ayrıca, bu gıdaları yavaş yavaş çiğneyerek tüketmek de sindirimi kolaylaştırır. Bunun yanı sıra kalp sağlığını koruma, kilo kontrolü, kan şekeri düzenlemesi gibi birçok olumlu etkisi vardır.
Kepekli ekmek, kepekli makarna, esmer pirinç, yulaf ezmesi gibi tam tahıllar; mercimek, nohut, fasulye, bezelye gibi kurubaklagiller; brokoli, lahana, ıspanak, havuç, kabak, marul gibi sebzeler; elma, armut, portakal, muz, çilek gibi meyveler; badem, ceviz, fındık, ay çekirdeği gibi yemişler ile chia tohumu, keten tohumu gibi tohumlar yüksek lifli gıdalara örnek olarak verilebilir.
Ülser hastalığı olan kişilerde uygun beslenme düzeninin uygulanması gerekir. Bu beslenme düzeni içerisinde yüksek lifli gıdaların doğru bir şekilde tüketilmesi önemlidir. Lifli gıdalı yiyecekler mideyi koruyarak sindirimi destekler ve rahatlatır, bağırsak hareketlerini düzenler ve böylece mide ülserinin iyileşmesine yardımcı olur. Lif, sindirilemeyen bir madde olduğu için midede daha uzun süre kalır ve mide asidinin etkisini azaltarak ülserin iyileşmesine yardımcı olabilir. Aynı zamanda lifli gıdalar kabızlık gibi sindirim sorunlarını önler, böylece ülserli bireylerde rahatlama sağlar.
Sağlıklı bir beslenme düzeni sağlamak için günde yaklaşık 25 ila 30 gram lif tüketilmesi önerilir. Lifli gıdalar beslenme düzenine dahil ederken alışmak adına yavaşça başlamak gerekir. Birdenbire çok fazla lif tüketmek, sindirim sistemine fayda sağlamak yerine rahatsızlık hissine neden olur. Ülser hastaları, lifli gıdalar olan sebzeleri ve meyveleri çiğ yemek yerine daha kolay sindirmek için pişmiş veya püre halinde tüketebilirler. Çünkü yüksek lifli sebzeleri ve meyveleri çiğ tüketmek, bazı ülser hastalarında sindirim sorunlarına neden olabilir. Ayrıca sert ve kabuklu besinler sindirim sırasında rahatsızlık hissi oluşturabilir. Lifli gıdaların sindirimi için yeterli miktarda sıvı tüketmek önemlidir. Bazı meyveler asidik olabildiğinden ülser hastalığı olan kişilerde semptomları tetiklememek için meyveleri tüketirken dikkatli olmak gerekebilir. Ayrıca bazı bireylerde lifli yiyecekler semptomları artırabilir, bu nedenle bireysel toleransı gözlemlemek son derece önemlidir.
Fermente gıdalar
Fermente gıdalar, genellikle bakteri veya maya gibi mikroorganizmaların etkisiyle birlikte besin maddelerinin fermantasyon sürecine tabi tutulması sonucu üretilen gıdalardır. Bu süreçte mikroorganizmalar, besinleri parçalayarak ve metabolik reaksiyonlarla değiştirerek gıdaların tadı ve besin değeri üzerinde değişiklikler meydana getirir. Fermente gıdalar probiyotik bakteriler içerir. Böylece sindirim sistemi sağlığını destekler, bağışıklık sistemini güçlendirir ve sindirim problemlerini azaltır. Fermente gıdalar ayrıca sindirimi kolaylaştıran enzimler ve asitler içerir, bu da besinlerin daha iyi sindirilmesine yardımcı olarak sindirim problemlerinin gelişimini önlemiş olur. Fermente gıdalar, vitamin ve minerallerin emilimini artırabilir; bazı çeşitleri kalsiyum ve C vitamini emilimini artırır. Bazı fermente gıdalar, iltihap azaltıcı etki sağlayarak kronik iltihabın azaltılmasına yardımcı olabilir.
Fermente gıdalara örnek olarak yoğurt, kefir, turşu, kimchi, şalgam suyu, tempeh (Soya fasulyesinin fermentasyonu sonucu elde edilir.), misoközlemesi (miso, soya fasulyesi, pirinç veya arpa gibi bileşenlerin fermantasyonuyla elde edilir.) verilebilir.
Ülser hastalığı çoğu zaman H. pylori bakterisi veya nonsteroidal antiinflamatuar ilaçların kullanımı gibi faktörlerden kaynaklanır. Fermente gıdalar, probiyotik bakteriler içerdiğinden dolayı sindirim sisteminde yararlı etkiler gösterir ve bağırsak sağlığını destekler. Bu etkileri sayesinde ülser hastalığından kaynaklanan iltihabı azaltabilir, mide ve bağırsaktaki ülserlerin iyileşmesine yardımcı olur. Ülserler çoğunlukla sindirim sisteminde ortaya çıkarlar; fermente gıdalar ise sindirim sürecini iyileştirerek sindirim sorunlarının semptomlarını hafifletir. Bağışıklık sistemi her hastalık da olduğu gibi ülser hastalığıyla da mücadelede önemli bir rol oynar: fermente gıdalar ise bağışıklık sistemini destekleyen vitaminler, mineraller ve antioksidanlar içerir, bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalığın seyrini etkileyebilir. Fermente gıdaları dikkatli bir şekilde tüketmek, ülser hastalığının semptomlarını hafifletilmesini sağlar.
Fermente gıdalar, bazı kişilerde sindirim sistemi rahatsızlıklarına neden olabilir. Bu nedenle fermente gıdaların tüketiminde bireysel hassasiyet önemlidir; rahatsızlık hissi geliştirmeyen ve semptomları kötüleştirmeyen fermente gıdaların tespit edilip bu gıdaları tercih etmek önemlidir. Ülser hastalığı olan bireyler, fermente gıdaları besin düzenlerine dahil ederken alışmak adına yavaşça başlamalıdır ve semptomları takip etmelidir. Fermente gıdalar porsiyon kontrolüyle tüketilmelidir. Fermente gıdaların kalitesi önemlidir. Mümkün olduğunca doğal, organik ve kaliteli fermente gıdaların tercih edilmesi gerekir.
C vitamini
Kimyasal adı askorbik asit olan C vitamini, suda çözünen vitaminler arasında yer alır ve vücut için önemli bir besin maddesidir. C vitamini güçlü bir antioksidandır; serbest radikallerle savaşarak oksidatif stresi azaltır, bağışıklık sisteminin sağlıklı bir şekilde çalışmasına destek sağlar; bağışıklık hücrelerinin üretimi ve aktivasyonu için gereklidir, kolajen adı verilen proteinin üretimi için gereklidir, bitkisel kaynaklı demirin emilimini artırır, antioksidan özelliği sayesinde yaşlanma belirtilerini azaltmaya yardımcı olur ve stres hormonlarının düzeyini azaltarak stresle mücadeleye yardımcı olur.
C vitamini; portakal, mandalina ve limon gibi turunçgiller, kivi, çilek, papaya, mango, kırmızı biber, brokoli, ıspanak ve diğer yeşil yapraklı sebzeler gibi birçok meyve ve sebzede bulunur. Bu besinlerin tüketilmesi ile C vitamini ihtiyacı karşılanabilir veya bazı eksiklik durumlarında takviye de gerekebilir.
C vitamini, ülser hastalığı için genellikle faydalıdır. C vitamininin antioksidan özelliği vardır, bağışıklık sistemini güçlendirir, kolajen üretimi destekler ve doku iyileşmesini destekler; böylece ülser hastalığında gelişen mide veya bağırsak duvarındaki yaraların iyileşmesine yardımcı olur ve bağışıklık sistemini güçlendirerek enfeksiyon riskini azaltır. Ancak, ülser hastalığında asidik besinlerin semptomları kötüleştirebildiği için narenciye meyveleri gibi asidik yiyecekler bazı ülser hastalarında rahatsızlık yaratabilir, dikkat edilmelidir.
C vitamini vücuda en iyi şekilde doğal kaynaklardan alınır. C vitamini ısıya ve uzun süreli saklamaya karşı hassas bir vitamindir. C vitamini içeren besinlerin taze olarak tüketilmesi daha faydalı olur. Ayrıca C vitamini vücutta depolanan vitaminlerden olmadığı için düzenli olarak tüketilmesi gerekir. Günlük C vitamini ihtiyacı kişinin yaşına, cinsiyetine ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Besinlerden yeterli miktarda C vitamini almak zor olan bazı durumlarda doktorun önerisiyle C vitamini takviyeleri kullanılabilir.
Balık
Balık hem denizlerde hem de tatlı sularda yaşayan omurgalı hayvanlardır. Balık tüketmenin vücuda birçok yararı mevcuttur. Balık, yüksek kaliteli protein kaynağıdır, omega-3 yağ asitleri, B vitaminleri, D vitamini, iyot, selenyum ve çinko gibi birçok besin maddesi açısından da zengindir. Özellikle Omega-3 yağ asitleri içeriği sayesinde kalp sağlığı, beyin fonksiyonları, göz sağlığını korur, iltihabı azaltır.
Balık çeşitleri arasında somon, ton balığı, levrek, uskumru, sardalya, ringa balığı, hamsi, mezgit, istavrit, lüfer, kefal, palamut, dil balığı, kılıç balığı, kırlangıç balığı, orkinos, alabalık, sudak, kalkan, mürekkep balığı gibi türler bulunur.
Balık tüketmek, ülser hastalığında genel olarak olumlu etkiler sağlar. Omega-3 yağ asitleri bakımından zengin olan balık, iltihaplanmayı azaltarak ülserlerin iyileşmesini destekleyebilir. Aynı zamanda mide asidinin salgılanmasını düzenlenmesine destek verir ve mide duvarını koruyan mukus tabakasının oluşumuna yardımcı olur. Bunun yanı sıra balık diğer et türlerine kıyasla daha kolay sindirilebilir bir protein olduğundan sindirim sistemi hassas olan ülser hastaları için balık daha kolay sindirim avantajı sağlayabilir. Bazı ülser hastalarında balık tüketimi semptomları kötüleştirebilir veya rahatsızlık hissi verebilir. Bu nedenle balığa karşı bireysel toleransın gözlemlenmesi gerekir.
Balık tüketimi, sağlıklı bir beslenme planının bir parçası olmalıdır. Taze ve dondurulmuş balıkları tüketmek tercih edilebilir. Balığı pişirirken sağlıklı pişirme yöntemleri tercih etmek daha doğru olur; ızgara, buğulama, fırında veya haşlama gibi yöntemler tercih edilebilir. Aşırı işlenmiş veya kızartılmış balıklardan uzak durulması gerekir. Balık tüketiminin haftada 2 veya 3 porsiyon şeklinde yapılması gerekir.
Zencefil
Zencefil, Zingiber officinale adlı bir bitkinin kök kısmından elde edilen bir baharattır. Zencefil, güçlü iltihap azaltıcı etkiye sahiptir, sindirim enzimlerinin üretimini artırarak sindirimi kolaylaştırabilir, gaz ve şişkinlik gibi sindirim sorunlarının giderilmesine yardımcı olur ve mide bulantısı ve kusma semptomlarını hafifletmek için kullanılır, antioksidan özellikleri sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirir, kan şekeri kontrolü sağlar ve kalp sağlığını desteklemeye yardımcı olur.
Zencefil, ülser hastalığı için genellikle fayda sağlayan bir baharattır. Zencefilin iltihap azaltıcı etkisi ve mideyi rahatlatıcı özelliği ile beraber ülser semptomlarını hafifletebilir ve ülserlerin iyileşme sürecinin desteklenmesine yardımcı olur. Ayrıca zencefil mide asidinin salınımını düzenlemeye yardımcı olduğundan bu özelliği ile de ülser semptomlarının hafifletilmesine yardımcı olur. Antioksidan etkisi ile ülserlerin iyileşmesinde katkıda bulunabilir. Zencefilin sindirim sistemi üzerinde rahatlatıcı etkileri vardır ve ülser hastalarında görülen mide bulantısı, kusma veya sindirim sorunları gibi semptomları hafifletebilir. Ancak zencefil bazı ülser hastasında farklı etkilere neden olabilir. Bazı bireylerde zencefil tüketimi semptomları kötüleştirebilir veya rahatsızlık hissi verebilir, bu yüzden zencefil tüketirken bireysel tolerans gözlemlenmelidir.
Zencefil; taze zencefil, kurutulmuş zencefil, zencefil yağı ve zencefil şurubu gibi farklı şekillerde kullanılabilir. Taze zencefil kullanmak en iyisidir, bu şekilde doğal ve taze bileşenlere daha iyi erişilebilir. Zencefil genellikle yemeklerde, çaylarda, smoothie’lerde veya kurabiye ve kek gibi tatlılarda kullanılır. Zencefil çayı ülser hastalığı olan bireyler için rahatlatıcı bir seçenek olabilir. Zencefil çayı yapmak için; birkaç dilim taze zencefil sıcak suya eklenir ve 5 ila 10 dakika arası demlenmeye bırakılır. Ardından süzülerek çay formunda tüketilebilir. İsteğe bağlı olarak limon veya bal eklenebilir. Taze zencefil dilimleri aynı zamanda yemeklere eklenebilir. Taze zencefil rendelenerek veya zencefil tozu kullanılarak smoothie'lere eklenebilir. Bazı durumlarda, zencefil takviyeleri kullanmak da bir seçenek olabilir.
Ülser Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?
Ülser hastalığında sık görülen belirtileri hafifletmek, iyileşmeyi desteklemek ve tekrar oluşumunu önlemek için bazı noktalara dikkat edilmesi gerekir. En başta, bazı ilaçların ülser hastalığına yol açabildiği hatırlanmalı ve bunun için doktor önerisi ile kullanılması gereken mevcut ilaçların kullanımına uyum sağlanması şarttır. Bazı ülser hastaları, özellikle NSAİİ'ler gibi mideyi tahriş edici ilaçlar kullanıyorsa doktorları tarafından ayrıca mide koruyucu ilaçlar da reçete edilebilir. Bu ilaçlar, mide dokusunu koruyarak ülser oluşumunu önlemeye yardımcı olur. İlaç kullanımında dikkat edilmesi gereken başka bir nokta daha vardır: başka ilaçlar veya takviyeler kullanırken olası ilaç etkileşimlerine dikkat edilmelidir. Kullanılan ilaçların yan etkileşimlerine karşı bilgi sahibi olmak da gerekir. Ülser hastalarının tedavisi genellikle uzun süreli olabilir. Bu nedenle, ülser hastaları düzenli olarak doktorlarıyla iletişim halinde olmalıdır.
Ülser hastaları beslenme düzenine de dikkat etmelidir; tüketilmesi gereken besinlerin bilinmesiyle birlikte tüketilmemesi gereken besinlerin bilinmesi de son derece önemlidir. Bu hastalar, tahriş edici yiyeceklerden kaçınmalıdır ve mideyi koruyacak sağlıklı bir beslenme düzeni takip etmelidir. Baharatlı, asitli ve yağlı yiyecekler, alkol, kafein ve sigara ülser semptomlarının artmasına yol açar, uzak durulmalıdır. Bunun yanı sıra, lifli ve besleyici gıdaları tercih etmek, sindirimi iyileştirebilir. Ülser hastalarında B12 vitamini eksikliği olabilir. Bu durumda, doktorun önerdiği B12 vitamini takviyelerinin düzenli olarak kullanmak gerekir.
Helicobacter pylori ve diğer enfeksiyonlar ülseri tetikleyen faktörler olduğundan önlemek için hijyen kurallarına dikkat edilmesi gerekir. El yıkama alışkanlığı, temiz su kaynaklarının kullanımı ve gıda güvenliği konularında uygun önlemler alınmalıdır. Ülser hastalarının yaşam tarzında yapacakları bu tarz değişiklikler, semptomların azaltılmasına ve iyileşmenin sağlanmasına katkı sağlar.
