Sonbahar yalnızca gribal enfeksiyon hastalıkları ile değil, mevsimsel olarak görülen depresyon sorunları ile de anılan bir mevsimdir. Bazı insanlar sonbaharın gelişi ile kendini mutsuz, halsiz, keyifsiz ve gergin hissedebilir. Hatta ileri derece vakalarda intihar bile düşünülen kurtuluş yollarından biridir. Çoğunlukla sıradan bir bunalım gibi algılanan sonbahar depresyonu, genetik yatkınlığı olan kişilerde gündüz süresinin kısalması sonucu beynin melatonin dengesizliği yaratması ile ortaya çıkabilir.
Dünyada sonbahar depresyonunun en çok görüldüğü yerlerin başında özellikle kış aylarında gündüzlerin çok kısaldığı İskandinav ülkeleri gelir. Kadınlarda erkeklere oranla görülme olasılığı dört kat daha fazla olup genelde 17-25 yaş arası kişilerde görülür. Bu yaşların gerek akademik gerekse mesleki yönden en aktif yıllar olduğu düşünülünce, sonbahar depresyonunun kişisel yaşama olan etkileri daha iyi anlaşılabilir. Gelecek yaşamında bu depresyonun yarattığı tahribatları görmek istemeyen bir birey buna göre önlem almalıdır.
Sonbahar Depresyonu Neden Olur?
Sonbahar depresyonu ya da bir diğer adı ile mevsimsel duygudurum bozukluğunun (MDD) neden başladığı hâlâ tam olarak bilinememektedir; ancak yapılan bilimsel çalışmalar bazı faktörlerin saptanabilmesine neden olmuştur. Bu faktörler şunlardır:
- Işık eksikliği: Kış aylarında özellikle gün ışığının kısalması, melatonin (uyku düzeni) ve serotonin (duygu durumu düzeni) gibi biyokimyasal süreçlerin etkilenmesine neden olur. Daha az güneş ışığı, depresyon belirtilerinin oluşmasına neden olabilir.
- Biyolojik saat: Biyolojik saat, ışık miktarı, mevsim değişiklikleri gibi dış faktörlerden etkilenebilir. Kışın daha az güneş ışığına maruz kalmak, biyolojik saatin etkilenmesini sağlayabilir. Bu da kişinin ruh sağlığını olumsuz etkiler.
- Sosyal izolasyon: Kış ayları, insanların sosyal olarak da az aktivite yapmasına neden olur. Bu da depresyon riskini artırabilir.
- Vitamin D eksikliği: Kış aylarının gelmesi ile birlikte güneş ışığına daha az maruz kalınır. D vitamini eksikliğinin belirtilerinden biri depresyonla ilişkilendirilir.
- Stres: Kış ayları ve hava durumunun yarattığı zorluklar stresi artırabilir ve depresyonu tetikleyebilir.
Sonbahar Depresyonunun Belirtileri Nelerdir?
Sonbahar depresyonunun belirtileri şunlardır:
- Kişiye derin bir üzüntü hissi çöker. Ruh hali düşer ve mutsuz hisseder.
- Enerji kaybı ve derin bir yorgunluk hissi çöker.
- Sonbahar depresyonu olan kişiler, aşırı uyuma eğiliminde olabilirler. Sabahları uyanmakta zorlanabilirler.
- Bazı kişiler daha fazla yemek yeme eğilimindeyken, diğerleri iştahlarını kaybedebilirler. Bu, aşırı yeme veya iştahsızlık şeklinde kendini gösterebilir.
- İlgi kaybı da sonbahar depresyonunun belirtileri arasında yer alır. Kişiler daha önce ilgi duydukları aktivitelere karşı ilgisiz hale gelebilirler.
- Kış aylarında sosyal aktivitelerden uzak kalma, kalabalık ortamlardan kaçınma gibi durumlar ortaya çıkabilir.
- Dikkat eksikliği ve karar almada güçlükler yaşanabilir.
- Bazı insanlarda sonbahar depresyonu ile birlikte anksiyete tetiklenebilir.
Sonbahar Depresyonu Nasıl Tedavi Edilir?
Sonbahar depresyonu tanısı konan biri için ivedilikle tedavi sürecine geçilir. Tedavi için birçok yöntem kullanılır.
En çok kullanılan yöntemlerin başında Işık Terapisi (Light Therapy) gelir. Işık terapisi, sonbahar ve kış aylarında güneş ışığına daha az maruz kalındığında ortaya çıkan belirtileri hafifletmek için kullanılır. Özel bir ışık kutusu veya lamba kullanarak sabahları yarım saat ila bir saat süreyle bu ışığa maruz kalmak, biyolojik saatinizi düzenleyebilir ve depresyon belirtilerini hafifletebilir.
Bir diğer tedavi yöntemi ise günlük yaşamı düzene sokmaktır. Düzenli fiziksel egzersiz duygusal ve zihinsel sağlığı iyileştirmek için etkili olurken, sağlıklı bir beslenme düzeni, vücudu iyi besler ve enerji seviyelerini dengeleyebilir.
Terapi yöntemlerinden biri de psikoterapidir. Psikoterapi, bilişsel davranış terapisi (BDT) gibi terapötik yaklaşımlar, duygusal sorunları ele almada etkili olabilir. Terapinin tek başına yeterli olmadığı durumlarda, semptomları hafifletmek için antidepresan ilaçlar reçete edilebilir. Tüm bunların yanında düzenli bir uyku düzeni oluşturmak ve yeterli uyku almak da sonbahar depresyonunu hafifletebilen yöntemler arasındadır.
Sonbahar Depresyonunu Önlemek için Neler Yapılmalıdır?
Sonbahar depresyonunu önlemek için yapılması gerekenler şunlardır:
- Düzenli fiziksel aktivite ile genel ruh sağlığı dengelenebilir. Spor yapmak, vücudun endorfin üretimini artırabilir ve ruh halini yükseltebilir.
- Sağlıklı bir beslenme düzenine geçilmelidir. Doğru beslenme vücudu iyi besler ve enerji seviyelerini dengeleyebilir.
- İyi bir uyku düzeni sağlanmalıdır. Yeterli ve doğru bir uyku, gün ışığından daha fazla faydalanmanızı sağlayarak biyolojik saatinizi düzeltebilir.
- Kendinizi ifade etmekten çekinmeyin. İçsel çatışmalar ve kaygılar, her türlü depresyonu tetikleyebilir.
- Hobi ve ilgi alanlarınıza yönelin. Yapmaktan zevk aldığınız şeyler, hayata odaklanmanıza yardımcı olur.
- Stresten kaçınmak için yoga, pilates, nefes egzersizi gibi bir dizi rahatlama tekniği uygulayın.
- Eğer probleminizin ciddi olduğunu düşünüyorsanız mutlaka profesyonel destek alın.
