Yeme alışkanlıklarının bozulması sonucunda ortaya çıkan sorunlardan biri olan iştahsızlık, dünyada en sık karşılaşılan durumlardan biridir. İştahsızlık sorunu yaşayan birinin yeme-içme isteği, eskisine oranla çok daha az olur. Bazı durumlarda sadece yemeklerden uzaklaşıldığı gibi bazı durumlarda katı-sıvı tüm maddelerden uzak durulma isteği var olabilir. Günlük kalori miktarının altında kalan bir kişi, zamanla çok daha fazla güçsüz duruma düşebilir. Her kesimden ve yaş grubundan insan görülebilen bu rahatsızlık, farklı belirtilerle kendini belli edebilir. İştahsızlık ve anoreksiya birbirleri ile karıştırılmamalıdır. İştahsızlık, kişilerin yiyeceklere karşı olan ilgisizliğiyken, anoreksiya ise kilo almaktan korkma sonucu yemek yememektir.
İştahsızlık Neden Olur?
İştahsızlık sonucu yiyeceklere karşı ilgi azalması yaşayan biri buna neyin neden olduğunu bilmek adına “iştahsızlık neden olur?” sorusunu sorabilir. Pek çok sebep, iştahsızlık sorununu yaşamanıza neden oluyor olabilir.
İştahsızlığa neden olan şeylerin başında metabolik sorunlar gelir. Tiroid bezinin normale oranla daha farklı düzeylerde çalışması sonucu tiroid hormon seviyelerine değişim görülür. Bu da, iştah kaybı yaşanmasına neden olabilir. Vücudumuzda tokluk ve açlık hissine neden olan hormonlar leptin ve gherelindir. Bu hormonlardaki ani değişimler de, iştahsızlığın nedenlerindendir. İştahsızlığın bir diğer nedeni sindirim sisteminde yaşanan sorunlardır. Örneğin, gastroparezi sorunu yaşayan birinde, bu sorunun ortaya çıkardığı iştahsızlık görülebilir.
İştahsızlığa neden olan bir diğer faktör ise psikolojik sorunlardır. Anksiyete, depresyon gibi çeşitli psikiyatrik bozukluklar kişiyi iştahsızlık sorunu ile baş başa bırakabilir. Nörolojik nedenlerden dolayı yeme fonksiyonları ile ilgili zorluklar yaşanması durumunda ortaya demans gibi bilişsel bozukluklar çıkabilir. Tüm bu nedenler düşünüldüğünde iştahsızlığa neden olan sorunun saptanması, hastalığın tedavisinde oldukça fazla önem taşımaktadır.
Çocuklarda İştahsızlık Neden Olur?
Çocuklarda görülebilen iştahsızlık probleminin altında pek çok neden yatabilir. Kronik rahatsızlıklar, kabızlık, kansızlık gibi nedenler çocuklarda iştahsızlığa neden olan sorunların başında gelmektedir. Özellikle büyüme çağındaki çocuklar için doğru beslenmek, sağlıklı bir fizyoloji ve akıl sağlığı için çok önemlidir. İştahsızlığa neden olan her neyse erken teşhis edilip buna göre bir tedavi uygulanması, en sağlıklı yöntemlerden biri olacaktır.
Bebeklerde İştahsızlık Neden Olur?
Bebeklerde iştahsızlık sorunu genellikle 8-9 aydan sonra görülebilir. Bu duruma neden olan şeylerin başında diş çıkarma ve anne sütünden mamaya geçiş gelir. Eğer sorun bunlarda değilse bebeğe mutlaka kan değeri testi yapılmalıdır. Demir eksikliği anemisi ve çinko eksikliği de, bebeklerde iştah kaybına yol açan sorunlardandır.
Hamilelerde İştahsızlık Neden Olur?
Gebelik döneminde beslenmek, anne ve çocuk sağlığı için oldukça önemli hususlardandır. Genellikle hamileliğin ilk üç ayında iştahsızlık görülmesi normaldir. Üç aydan sonra anne adayının iştahı eskisine dönmelidir. Eğer bu süreçten sonra da iştahsızlık sorunu baş gösteriyorsa mutlaka uzman bir hekime başvurulmalıdır.
Hamilelik döneminde yaşanan iştah kaybının genel nedenleri arasında genetik etmenler, farklı hastalıklar ve beslenme alışkanlığı gelir. Bu dönemde anne adayı bol tuzlu ve susuz gıdalardan uzak durmalı, bunlar yerine taze sebze ve meyve tüketmelidir.
İştahsızlık Nasıl Geçer?
İştahsızlığın geçmesi için öncelikle iştah kaybına neden olan sorun tespit edilmeli ve ona göre tedaviye başlanmalıdır. Daha sonraki aşamalarda iştah açıcı besinler ve takviyeler tüketilmelidir. Bu süreçte gerek doktorunuz gerek beslenme uzmanınız size özel bir beslenme programı uygulayacaktır.
İştah açıcı besinler arasında badem ve ceviz gibi kuruyemişler, ayva kompostosu, doğal ürünler, sarımsak ve soğan kokuları ile hazırlanmış yemekler, acı yemekler etkili olabilir.
İştahsızlığı Önlemek için Hangi Besinler Kullanılmalıdır?
İştahsızlığı önlemek için bazı besinler özel olarak tüketilebilir. Örneğin güne başlarken her daim aç karna su ve sabah papatya çayı tüketilerek güne başlanabilir. Papatya çayı iştahınızı açabileceği gibi midenizi de rahatlatacaktır. Ceviz ve badem gibi kuruyemişler çinko eksikliğinizi gidermenize yardımcı olur. Çinko eksikliği iştahsızlık sorununun başlıca nedenlerindendir. Kereviz çayı, yabanmersini, yeşil ve kuru soğan, biber maydanoz, limon ve tere kolay bulunabilen iştah açıcı besinlerdir.
İştahsızlık için Hangi Vitaminler Kullanılmalıdır?
Vitamin ve mineral eksiklikleri, iştahsızlığa neden olan sorunlar arasındadır. İştah açıcı takviyeler kullanmak isteyenler özellikle B vitaminlerini, D12 vitamini ve folik asit takviyesini es geçmemelidir.
İştahsızlık için Hangi Egzersizler Yapılmalıdır?
İştah kaybı yaşamamak için çok ağır antrenmanlar yapılmamalıdır. Bir antrenmandan sonra acıkmazsanız, bunun nedeni aşırı antrenman veya stres olabilir. Mide ve kalın bağırsak, iştahı uyaran ve açlığı tetikleyen ghrelin adı verilen bir madde salgılar. İnsan vücudu ayrıca, açlık üzerinde zıt etkiye sahip olan ve iştahı bastıran peptid YY adı verilen bir hormon üretir. Bazı egzersiz türleri aslında daha fazla peptid YY'nin salgılanmasına neden olurken aynı zamanda daha fazla grelin emilmesine neden olabilir. Bu hormonal değişimin net etkisi, egzersiz yaptıktan sonra aç hissedilmesine neden olabilir. Daha uzun süreler boyunca daha düşük yoğunlukta sürekli bir aktivitenin yapıldığı aerobik egzersizleri, peptit YY seviyelerinde aynı artışa yol açmayabilir ve bu nedenle daha sonra iştah bastırılmayabilir.
İştahsızlığın Zararları Nelerdir?
İştahsızlığın neden olduğu zararlar şunladır:
- Aşırı yorgunluk
- Kalp ritminde artış
- Sinirlilik
- Genel bir rahatsızlık hissi
- Uykusuzluk
- Ateş
- Hızlı kilo kaybı
İştah kaybı tedavi edilmezse ve yetersiz beslenme veya vitamin ve elektrolit eksiklikleri yaşanması durumunda, yaşamı tehdit eden komplikasyonlar görülebilir. Bu nedenle, akut bir hastalıktan sonra düzelmeyen veya birkaç haftadan uzun süren iştahsızlık varsa tıbbi yardım alınması önerilmektedir.
İştahsızlık Hangi Hastalıklara Sebep Olur?
İştah kaybı yaşayan bir hasta, pek çok mineral ve vitamin açısından eksik kalacağı için bunların eksikliğinde ortaya çıkabilecek sorunları yaşayabilir. Ayrıca sürekli bir sinirlilik durumu bazı psikolojik hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Kansızlık ve kemik hastalıkları da iştah kaybının bir sonucu olarak görülebilir.
