Enerji içecekleri olarak adlandırılan ve günümüzde çoğunlukla gençlerde olmak üzere herkesin elinde görebileceğimiz enerji içecekleri gerek reklamlarıyla gerekse tüketime olan ilgiyle ön plana çıkmaktadır. Enerji içeceklerinin gerçekten işe yarayıp yaramadığını öğrenmek için enerji içeceğinin ne olduğunu bilmek gerekir. Enerji içecekleri genellikle büyük miktarda kafein, ilave şeker, diğer katkı maddeleri (guarana, taurin ve L-karnitin gibi) yasal uyarıcılar içeren bir içecektir. Bu yasal uyarıcılar uyanıklığı, dikkati ve enerjiyi artırmanın yanı sıra kan basıncını, kalp atış hızını ve nefes almayı da artırabilir. Bu sayede, tüketen kişinin bilincinin açık kalmasını ve uyanık hissiyatı verme konusunda kişiye yardımcı olur. Bu içecekler genellikle öğrenciler tarafından ekstra enerji artışı sağlamak için kullanılır. Ancak bu içeceklerin içindeki uyarıcılar sinir sistemi üzerinde zararlı etkiye sahip olabilir. Bu sebepten ötürü, bazı sağlık profesyonellerinin enerji içeceklerinin düşünülenden daha zararlı sonuçlara yol açabileceği konusunda uyarması son zamanlarda birçok insanın enerji içeceklerine karşı olan güvenini sorgulamasına yol açmıştır.
Enerji içecekleri başlıca bileşenler içermektedir. Enerji içeceklerinin içerisinde en yaygın olarak kullanılan bileşenler aşağıda listelenmiş şekilde verilmiştir:
Kafein: Neredeyse tüm enerji içecekleri, beyin fonksiyonlarını uyaran, uyanıklığı ve konsantrasyonu artıran kafein maddesini içerir. Ancak kafein miktarı için kesin bir rakam vermek doğru olmaz çünkü enerji içeceklerinin barındırdığı kafein miktarı, üründen ürüne farklılık gösterir. En doğru sonuç için, tüketmek istediğiniz enerji içeceğinin üzerindeki bilgileri okumanız gerekir.
Şeker: Genellikle enerji içeceklerindeki ana kalori kaynağı şekerdir. Fakat, genellemek doğru olmaz. Enerji içeceklerine artan taleple birlikte enerji içeceklerinin çeşitleri bulunmaktadır. Bazıları şeker içermeyip düşük karbonhidrat dostudur, bazıları ise aromalı olarak satılmaktadır.
B vitaminleri: Yediğiniz besinlerin vücudunuzun kullanabileceği enerjiye dönüştürülmesinde önemli rol oynar.
Amino asit türevleri: Amino asit türevlerine örnek olarak taurin ve L-karnitin verilebilir. Her ikisi de vücut tarafından doğal olarak üretilir ve çeşitli biyolojik süreçlerde rolleri vardır.
Bitkisel özler: Guarana muhtemelen daha fazla kafein eklemek için dahil edilir. Fakat içerdiği ginseng, beyin fonksiyonu üzerinde olumlu etkilere sahip olabilmektedir.
Enerji içeceklerinin olumlu etkileri sadece beyin fonksiyonları üzerine değildir. Bunun için enerji içeceklerinin sağlık üzerindeki olumlu etkilerini bilmek gerekir.
Enerji İçeceklerinin Sağlık Üzerindeki Olumlu Etkileri Nelerdir?
Beyin fonksiyonlarını iyileştirme konusunda yardımcı olur.
İnsanlar enerji içeceklerini çeşitli nedenlerden dolayı tüketirler. Kimisi spordan önce tüketmek ister kimisi ise sınav haftasında bir yardımcı olarak görür. Enerji içeceğinin tüketilme nedenlerinden en popüler olanlardan biri ise beyin fonksiyonlarını iyileştirerek zihinsel uyanıklığı arttırmaktır. Ancak araştırmalar gerçekten enerji içeceklerinin bu faydayı sağlayabileceğini gösteriyor mu sorusu için çok sayıda çalışma yapılmıştır. Enerji içeceklerinin hafıza, konsantrasyon ve tepki süresi gibi beyin fonksiyonu ölçümlerini gerçekten iyileştirebileceğini ve aynı zamanda zihinsel yorgunluğu azaltabileceğini doğrulamaktadır. Pek çok araştırmacı, beyin fonksiyonundaki bu artışın yalnızca kafeine atfedilebileceğine inanırken, diğerleri enerji içeceklerindeki kafein ve şeker kombinasyonunun en fazla faydayı görmek için gerekli olduğunu öne sürmektedir.
Yorgunluk hissinin bastırılmasında yardımcı olur.
İnsanların enerji içeceklerini tüketmesinin bir başka nedeni ise, uykusuz kaldıklarında ya da yorgun olduklarında işlevlerini yerine getirmelerine yardımcı olmaktır. Gece geç saatlerde uzun yolculuk yapan sürücüler, direksiyon başındayken uyanık kalmalarına yardımcı olmak için genellikle enerji içeceklerine yönelirler. Başka bir örnekle, birçok gece vardiyası çalışanı, çoğu insanın derin uykuda olduğu saatlerde iş gereksinimlerini yerine getirmelerine yardımcı olmak için enerji içeceklerini kullanır. Enerji içecekleri bu çalışanların tetikte ve uyanık kalmasına da yardımcı olmaktadır.
Enerji içeceklerinin insan sağlığı üzerine olumlu etkileri olduğu gibi olumsuz etkileri de vardır.
Enerji İçeceklerinin Sağlık Üzerindeki Olumsuz Etkileri Nelerdir?
Yukarıda bahsettiğimiz maddede yer alan, ‘Birçok gece vardiyası çalışanı, çoğu insanın derin uykuda olduğu saatlerde iş gereksinimlerini yerine getirmelerine yardımcı olmak için enerji içeceklerini kullanır. Enerji içecekleri bu çalışanların tetikte ve uyanık kalmasına da yardımcı olmaktadır.’ İbaresi çalışmalarla kanıtlansa da bir diğer çalışmaların, gece vardiyasında uyanık kalmak için enerji içeceği tüketen işçiler için daha sonraki uykuları için normale oranla kalitesizleştiği öne sürülmüştür.
Enerji içeceği tüketimi bazı insanlar için kalp sorunlarına neden olabilir.
Son zamanlarda yapılan araştırmalar, enerji içeceklerinin kalp sorunlarına katkıda bulunabileceğine dair iddiaları ortaya sürmüştür. Bir diğer araştırmalarda, insanlar üzerinde yapılan çok sayıda çalışmada, enerji içeceklerinin tüketilmesinin kan basıncını ve kalp atış hızını artırabildiğini ve kan damarı fonksiyonunun önemli belirteçlerini azaltabildiğini ve bunun da kalp sağlığı için kötü olabileceğini göstermiştir. Uzmanların çoğu, enerji içeceği kullanımıyla ilişkili kalp sorunlarının aşırı kafein alımının bir sonucu olarak ortaya çıktığına inanıyor. Kalp hastalığı geçmişiniz varsa enerji içeceklerini kullanırken dikkatli olmanız gerekebilir. Eğer kalp hastasıysanız enerji içeceği tüketmeden önce, sağlık uzmanınıza danışmanızda fayda vardır.
Enerji içeceklerindeki fazla miktarda şeker içeriği sebebiyle sağlığınızı tehlikeye atıyor.
Çoğu enerji içeceği önemli miktarda şeker içermektedir. Bu kadar fazla oranda şeker tüketmek herkesin kan şekerinin yükselmesine neden olur ancak kan şekerinizi kontrol etmekte zorluk çekiyorsanız ya da şeker hastasıysanız enerji içecekleri konusunda özellikle dikkatli olmalısınız. Çoğu enerji içeceği gibi şekerle tatlandırılmış içeceklerin tüketilmesi, özellikle diyabet hastasıysanız, kan şekerinizin yükselmesi kaçınılmaz son olacaktır. Bu kadar fazla miktarda vücuda şeker almak sadece diyabet hastalarını değil diyabet hastası olmayan bireyleri de elbette ki etkiler. Neyse ki, pek çok enerji içeceği üreticisi artık ya daha düşük şeker içeren ya da şeker oranını tamamen ortadan kaldıran ürünler üretiyor. Bu versiyonlar diyabetli kişiler veya düşük karbonhidratlı diyet uygulamaya çalışanlar için daha uygundur.
Özetle, enerji içecekleri, beyin fonksiyonlarını artırarak ve yorgun ya da uykusuz olduğunuzda fonksiyon göstermenize yardımcı olarak vaat edilen faydalardan bazılarını sağlayabilir. Ancak, aşırı miktarda kafein ve şeker alımının vücuda bir takım zararları da kaçınılmazdır.
Hamile ve emziren kadınlar, çocuklar ve gençler de dahil olmak üzere bazı kişilerin enerji içeceklerinden tamamen uzak durması gerekir. Kalp damar hastaları, yüksek tansiyon hastaları, uyku bozukluğu tanısı konmuş bireyler, bazı ilaçları kullanan hastalar enerji içeceklerinden uzak durmalıdır. Hangi ilaçlarla etkileşime gireceğini öğrenmek için, sağlık uzmanınıza danışmanız gerekmektedir. Ayrıca, yaşlı bireylerin kafein etkilerine daha duyarlı olduklarını da belirtmekte fayda vardır.
