Proteinler her yaştan kişinin ihtiyaç duyduğu en önemli besin kaynaklarımızdan biridir. Vücudumuzdaki hücrelerin görevlerini doğru ve eksiksiz bir şekilde yerine getirmesi, gereken enerjiyi sağlayabilmesi için hangi yaş grubunda olursanız olun vücudun protein ihtiyacını karşılamak gerekmektedir.
Protein kaynakları bitkisel protein ve hayvansal proteinler olarak ikiye ayrılabilir. Bitkisel protein hayvansal proteine alternatif olarak vücudun protein ihtiyacının karşılanmasına, vücudun kas kütlesinin arttırılmasına ve kemiklerin normal fonksiyonlarına katkıda bulunan makro besinlerden biridir. Protein bakımından zengin olan bitkilerden üretilen bitkisel protein tozu çeşitleri, hayvansal gıda tüketmek istemeyen veya tüketemeyen kişiler için pratik bir besin kaynağı yarmak için üretilir.
Bu bitkisel proteinin çeşitleri;
- Balkabağı Tohumu Proteini
- Soya Proteini
- Çiya Proteini
- Kenevir Proteini
- Bezelye Proteini
- Pirinç Proteini ‘dir.
1. Balkabağı Tohumu Proteini
Balkabağı tohumu yüksek protein içeriğine sahiptir ve çok çeşitli amino asitleri içermektedir. Bu da balkabağı tohumunu bitki kökenli iyi bir protein kaynağı yapmaktadır. Balkabağı tohumu proteini özellikle hayvansal proteinden kaçınanlar veya peynir altı suyu ve kazein gibi süt proteinlerine alerjisi olanlar için mükemmel bir besin kaynağıdır.
Balkabağı tohumu proteininin bütün formlarında protein ve sağlıklı yağ yüksek oranda bulunmaktadır. Toz haline getirildiğinde yağın çoğu çıkarılır ve bu da kaloriyi azaltmayı sağlar. Balkabağı tohumu proteini 28 gr aromasız halinde 18 gr protein ve 103 kalori bulunmaktadır. Bu miktarlar markalara göre değişkenlik gösterebilmektedir. Treonin ve lizin amino asitleri açısından zayıftır. Ancak içerisinde magnezyum, çinko ve diğer minerallerde bol miktarda bulunmaktadır. Ayrıca içerisinde anti-inflamatuar ve antioksidan özelliklere sahip bitkisel bileşenleri de bulundurur.
Balkabağı tohumunun antikanserojenik etkinin olduğu bazı araştırmacılar tarafından söylenmektedir. Ayrıca içerisinde barındırdığı antioksidanlar bunlara beta karoten, C ve E vitaminleri de dahil olmak üzere cilt sağlığına iyi geldiği bilinmektedir.
2. Soya Proteini
Soya fasulyesi, bin yılı aşkın bir süredir geleneksel gıdalar yolu ile Asya diyetlerinin protein kaynaklarından biridir. Soya proteini tozu, şekerlerini ve diyet lifini çıkarmak için alkol veya su içinde yıkanmış, yağı alınmış soya fasulyelerinden yapılır. Daha sonra kurutulurlar ve toz haline getirilirler. Soya proteini tozu çok az yağ içerir ve kolesterol içermez. Soya proteini tozu, bebek soya formulalarının yanı sıra çeşitli et ve süt alternatifleri yapmak için de kullanılır. Diğer bitki bazlı proteinlerin aksine soya proteini tam bir protein kaynağıdır. Bu vücudun üretemediği fakat ihtiyaç duyduğu tüm temel amino asitleri içerdiği anlamına gelir. Her amino asit kas protein sentezinde rol oynarken dallı zincirli amino asitler (BCAA’lar) kas geliştirme söz konusu olduğunda en önemlisidir. Soya proteini vejetaryen ve veganların da dahil olduğu hayvansal protein tüketmeyen veya tüketemeyen kişiler için önemli bir bitki bazlı protein kaynağıdır.
Soya proteini et ile alınabilecek protein ve amino asitlerin tamamına sahiptir. Ayrıca içeriğinde yağ olmadığı için yağ oranını düşürmeye yaramaktadır.
Kötü kolesterolü düşürür. Bağışıklık sistemini desteklemeye yardımcıdır. Soya proteininin cilt sağlığına iyi geldiği bilinmektedir.
3. Chia Proteini
Çiya bitkisinin küçük ve siyah tohumlarına çiya tohumu denmektedir. Çiya bitkisinin yapraklarının da besinsel açıdan kaliteli olmasına rağmen günümüzde asıl ilgi bitkinin tohumuna, yani çiya tohumunadır. Çoğu bitkisel besinin aksine, çiya tohumları dokuz amino asitin tamamını içerir ve bu da çiya tohumlarını bitki bazlı iyi bir tam protein kaynağı yapmaktadır. 100 gr çiya tohumunun 34 gramını lifler, 16 gramdan fazlasını kaliteli yüksek proteinler oluşturmaktadır. İçeriğinde lif omega3 ve omega6, protein, demir, antioksidan ve kalsiyum bulunmaktadır. Tüm bunlar kalp ve damar sağlığının korunmasını, sinir sisteminin dengelenmesini, kan şekerinin düzenlenmesini, protein ve demir açısından zengin olduğu için kansızlığın önüne geçmesini sağlar ve ayrıca doygunluk hissi verir. Chia tohumları her türlü yiyecek ve içeceklere eklenebilir. En sık tahıl, soslar, sebze, yoğurda serpilip veya içeceklere karıştırılabilir. Aynı zamanda su ile karıştırılıp jel haline gelmiş şekilde kullanılabilir.
4. Kenevir Proteini
Kenevir, bitkisel kökenli hammadde olarak yüzyıllardır kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra farklı tüketim formlarıyla gıda olarak tüketimi son yıllarda popülerleşmiştir.
Özellikle vegan ve ya vejetaryen beslenen insanlar için ideal bir besin kaynağı olan kenevir tohumu günde 3 kaşık tüketilirse insan vücudunun ihtiyaç duyduğu günlük protein ve amino asit ihtiyacını karşılamaktadır. Kenevir tohumu tozu besin değerleri açısından bakıldığı zaman çiya tohumundan bile yüksek protein yapısına sahiptir. Protein ve amino asit bakımından zengin olan kenevir tohumları aynı zamanda mineral ve vitamin bakımından da zengindir. Kolesterolü dengeler, kalp ve damar sağlığını korumada yardımcıdır. Bağırsak hareketlerini düzenler, adet düzensizliğini önler, beyin sağlığını destekler, uykusuzluk ve kansızlığa da iyi geldiği bilinmektedir.
Kenevir tohumu tozu, kenevir bitkisinin tohumlarından elde edilen bir süper gıda çeşidini oluşturuyor. Tohumlar çok sert bir yapıda olduğu için presleme işlemi ile toz haline getiriliyor. Kenevir tohumu tozunda, bitkinin kendisinde doğal olarak bulunan yatıştırıcı vb. hiçbir bileşen yer almıyor. Bu yönüyle güvenli tüketim sağlayan ürün, kendine has aromatik tadıyla öğünlere keyifle eşlik ediyor.
5. Bezelye Proteini
Bezelye proteini öğütülmüş sarı bezelyeden elde edilen bej renginde bir tozdur. Besin içeriği markadan markaya farklılık gösterse de genel olarak içeriği, vücudun üretemediği ve mutlaka yiyeceklerden alması gereken dokuz temel amino asitten oluşur. Yüksek kaliteli protein kaynağı olan bezelye proteini demir açısından da zengindir. Vegan ve vejetaryen beslenen kişilerin ve hayvansal protein tüketmeyen kişilerin kullandığı bezelye proteini, vegan köfte yapımında, vegan tantuni, süt, kek, poğaça gibi birçok gıdanın yapımında kullanılmaktadır. Bezelye proteini kas kütlesini arttırmada en az hayvansal proteinde olduğu kadar yardımcıdır. Uzun süre tokluk hissi sağlar. Kalp ve damar sağlığına iyi geldiği bilinmektedir.
6. Pirinç Proteini
Pirincin bir karbonhidrat kaynağı olduğu bilinmektedir. Fakat pirinçte de protein bulunmaktadır. Bitkilerden elde edilen organik enzimler, proteini ince pirinç nişastasından ayırmak için kullanılır. Geriye sadece yüksek oranda protein bulunan bir macun kalır. Bu macun kurutulup ince bir toz haline getirilerek kahverengi protein tozu haline gelir.
Pirincin bünyesinde doğal olarak bulunan nişastanın çoğunluğu bu yöntem ile çıkarılmış olduğu için geriye düşük karbonhidratlı ve yüksek proteinli bir toz elde edilmiş olur.
Kolay sindirilebilmektedir. Pirinç proteini vegan ve vejetaryen kişilerin, hayvansal protein tüketemeyen kişilerin tercih edebileceği bir protein kaynağıdır.
Bitkisel Protein Tozu Nasıl Kullanılır?
Bitkisel protein tozu doğru zamanda ve doğru miktarda üretilmelidir. Normal bir insan vücudunun ihtiyacı olan protein miktarı bilinmeli ve ona göre bitkisel protein tozu kullanılmalıdır. Bir ölçek bitkisel protein tozunu su ya da bitkisel süt ile karıştırarak shake haline getirilebilir ya da özellikle yaz aylarında ferahlamak amacı ile smoothie tariflerine de eklenebilir. Bitkisel protein tozları, günlük aktivite yoğunluğuna, ilgilenilen sporun türüne ve gün içinde tüketilen besinlere göre farklılık göstermektedir. Genelde egzersizden 30 dakika önce ya da egzersizden hemen sonra kullanılabilir.
Bitkisel Protein Tozlarının Faydaları Nelerdir?
Bitkisel protein tozlarının pek çok faydası bulunmaktadır. Bunlar;
- Kas kaybını önlemeye yardımcıdır
Proteinlerin belki de en önemli işlevi yeni kas dokusu inşa etmek ve hasar gören dokuları onarmaktır. Vücudun ihtiyacından az yani yeteri kadar protein alınmazsa vücutta yeni kas dokusu oluşmamaya başlar. Protein, aynı zamanda vücudun nitrojen dengesini de sağlar (vücut geliştiriyorsanız nitrojen seviyesi artacaktır). Aldığınız protein, yağsız kırmızı kas kütlesi denilen ‘lean body mass’i kaybetmemenize yardımcı olur.
- Kas onarımını destekler
Yapılan birçok araştırmaya göre egzersizlerden önce ve sonra protein tüketimi, vücudun protein sentezleme hızını arttırmaktadır. Bitkisel protein tozları kasları korur, egzersiz sırasında oluşabilecek kas yıkımını önler. Kas onarımını destekler.
- Kemikleri güçlendirir
Kalsiyum kemiklerin güçlenmesinde ve yüksek enerji seviyelerinin korunmasında önemli bir role sahiptir. Günlük kalsiyum ihtiyacı da bitkisel protein tozlarından sağlanabilir.
- Vejetaryen ve veganlar için protein desteğidir
Vejetaryen ve veganların günlük protein ihtiyaçlarını karşılamaları et tüketenlere göre daha zordur. Sadece kuruyemiş, bakliyat ve sebzelerden alınan proteinler, vücudun ihtiyacı olan protein ihtiyacını karşılayamaz. Bu sebeple bitkisel protein tozları yardımı ile vücudun ihtiyacı olan protein karşılanmış olur.
Bitkisel Protein Tozlarının Zararları Nelerdir?
Bitkisel protein tozunun çok fazla tüketilmesinin böbreklerde hasara neden olduğu bilinmektedir. Bilinçsizce ve aşırı miktarda kullanılan protein tozu vücuda kesinlikle zarar vermektedir. Aşırı miktarda kullanıldığında bağırsaklarda yeteri miktarda edilemeyeceği için ishale neden olduğu bilinmektedir. Düzenli bir şekilde Bitkisel protein tozu tüketen kişilerin bağırsakları, aynı besine düzenli olarak maruz kaldığı için bir süre sonra bağırsak faaliyetlerinin bozulduğu bilinmektedir. Ayrıca karaciğer enzimlerinin dengesini bozan protein tozu, bazı kişilerde karaciğer hastalıklarına sebep olmaktadır.
Bitkisel Protein Tozu Fiyatları Nelerdir?
Pek çok protein tozu ürününde olduğu gibi bitkisel protein tozu ürünlerinin fiyatları da ham madde kalitesinden servis sayısına, markasından içeriğinde bulunan gıdalara kadar geniş bir skalada yer almaktadır. Kişinin kondisyonu, vücut ihtiyaçları ve beslenme alışkanlıkları göz önüne alınarak seçilmesi gereken bitkisel protein tozları; 2.000 gram ile 100 gram arasında değişen seçenekleriyle hem uzun ömürlü kullanım hem de ürün deneme fırsatı sunar.
