Rafine Şeker Nedir?

Rafine şeker nasıl elde edilir? Rafine şekerin zararları nelerdir?

Hipotiroidizm Nedir? Okunuyor Rafine Şeker Nedir? 11 dakika İlerle Probiyotiklerin Etkileri Nelerdir?

Yazar: Fit1001 Editör29 Eyl 20230 yorum

Paylaş

Rafine şeker, doğal şekerlerin ticari kullanımı için fabrikasyon ortamda ileri teknoloji ve kimyasal katkılarla üretilen gıdalardır. Rafine şeker aslında bir gıdadan çok katkı maddesi de denilebilir. Kaynağı genellikle şeker pancarı veya şeker kamışı olan ve 16. yüzyıldan itibaren işlenerek elde edilen, yapay bir maddedir. Rafine edilmemiş şeker, doğal haliyle şekerdir. Doğal şeker; meyve, sebze, süt ve süt ürünleri, tahıllar ve kuru yemişlerin içerisinde doğal olarak bulunmaktadır. Rafine şeker; sofra şekeri olarak bildiğimiz toz veya küp esmer veya beyaz şeker, fruktoz içeren mısır şurupları örnekleri arasındadır. Özellikle rafine şeker olan mısır şurubunda genetiğiyle oynanmış mısırların kullanılması durumu daha da riskli hale getirebilmektedir. Doğal olarak oluşan şeker vücut için herhangi bir tehdit oluşturmaz ancak rafine şeker için aynı şey söylenemez. Rafine şeker, içine girdiği ürünlerin raf ömrünü uzatırken bunun yanında bağımlılığa sebebiyet verebiliyor. Rafine edilmemiş doğal şekerler daha fazla suya sahiptir, bu da enerjiyi vücuda rafine şekerden biraz daha yavaş saldıkları, şeker seviyesine bir anda değil de yavaş yavaş etki ettikleri anlamına gelir. Rafine edilmiş şekerler ise vücut tarafından hızla metabolize olur ve bu da kan dolaşımında şeker seviyelerinin ani bir şekilde yükselmesine neden olur, bu ani yükseliş istenmeyen bir durumdur. Rafine şekerler, diyabet ve kalp hastalığı gibi daha ciddi durumlar için risk faktörleri olan obezite ve aşırı yağlanma, risk en çok karın yağlanmasında, gibi çok çeşitli sağlık sorunlarına yol açar.

Paketli gıdaların birçoğunda farklı şekillerde bulunabilen rafine şekerden uzak durulmalı, olabildiğince doğal şeker kaynaklarından beslenmek gerekir. Rafine şekerler açısından zengin gıdalar genellikle özellikle kimyasal yollarla yoğun bir şekilde işlenir. Rafine şekerler kullanılmasının temel amaçlarından biri aslında yiyecek ve içeceklere eklenerek tadı güzel hale getirmektir. Neredeyse hiç besin değeri; vitamin, mineral, protein, yağ, lif veya diğer faydalı bileşikler gibi değerleri içermedikleri için tüketildikleri zaman boş kalori olarak kabul edilirler. Rafine şeker birçok gıdanın içerisine eklenir ve bu nedenle rafine şekerden kaçınmak, beslenme düzeninden çıkarmak zordur.

Rafine Şeker Nasıl Elde Edilir?

Rafine şeker, mısır, şeker pancarı ve şeker kamışı gibi gıdalarda bulunan doğal şekerin çıkarılması ve işlenmesi ile yapılır. Doğal olarak şeker içeren bitkilerin suyu çıkarılıp özel yöntemlerle kristalleştirilir. Bu rafine şeker daha sonra, lezzeti artırmak gibi amaçlarla çeşitli amaçlarla gıdalara eklenir.

Rafine şeker en genel kapsamda sofra şekeri ve yüksek fruktozlu mısır şurubu (diğer adıyla HFCS) olarak ikiye ayrılır.

Sofra şekeri, sakkaroz olarak da bilinir, genel itibari ile şeker kamışı bitkilerinden veya şeker pancarından çıkarılarak yapılır. Pancarın işlenmesi için geçtiği aşamalar: hasat ve fabrikaya nakil, yıkama, tartım, kıyma, ham şerbet eldesi, şerbetin temizlenmesi, ince şerbetin koyulaştırılması, lapaya işleme, kristalizasyon, ham şeker eldesi, ham şekerin artırılması şeklindedir. Sofra şekeri üretimi için öncelikle şeker kamışı veya pancarı yıkanır ve dilimlenir. Daha sonra dilimlenen bu gıdalardan şekerli suyun çıkarılması gerekir, bunun için sıcak suya atılarak ıslatılır. Ardından bu su süzülür, daha sonra kristalleştirilerek şeker elde edilir.

Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu (HSCF) için önce mısırın öğütülmesi ve mısır nişastasının elde edilmesi gerekir. Elde edilen bu nişasta işlenerek mısır şurubu oluşturulur. Bu şurubun içerisine şekerin etkinliğini artıran ve tadının daha da tatlı olmasını sağlayan enzimler eklenir. Amaç, eklenecek olduğu gıdaya lezzet katmasıdır. Bunun yanında reçel gibi gıdalarda koruyucu görevi için veya turşu ve ekmek gibi gıdaların mayalanmasına yardımcı olabilir. HFCS ile zenginleştirilmiş gıdalar, vücutta ne zaman yemek yenmesi ve ne zaman durulması gerektiğini bildiren bir hormon olan leptine karşı direnç kazanılmasına neden olabilir.

Beyaz toz şeker, rafine şekerin, kimyasallarla beyazlatılmış toz hali, beyaz kesme şeker ise rafine beyaz toz şekerin, kimyasal yapıştırıcı ve sıkıştırma sistemleri ile şekillendirilmiş küp hali. Kahverengi toz şeker, şeker kamışı veya şeker pancarından elde edilen rafine toz şekerin beyazlatılmamış hali. Bazen bazı hilelerle rafine beyaz toz şeker karamel ile renklendirilerek kahverengi şeker haline getirilebiliyor. Kahverengi kesme şeker ise rafine toz şekerin beyazlatılmamış, ancak kimyasal yapıştırıcılarla şekillendirilmiş hali. %100 pancar şekeri sadece şeker pancarından elde edilen rafine beyaz toz şeker.

Hazır gıdalarda kullanılan glikoz şurubu, nişastanın kimyasallarla parçalanması yolu ile elde edilir. Hazır gıdalarda kullanılan mısır şurubu, mısırın kimyasallarla parçalanması yolu ile ediliyor. Genetiği değiştirilmiş organizmalardan elde ediliyor, direk kana karıştığı ve üretim esnasındaki tüm kimyasalları da kana karıştırıyor. Hazır gıdalarda kullanılan fruktoz, fruktoz meyvelerdeki şekere verilen isim. Doğal yolla, yani meyveden ve dozunda alındığında zararı yok. Ancak, piyasada satılan ve hazır gıdalarda kullanılan fruktoz, kimyasal yolla elde ediliyor.

Rafine Şekerin İçeriğinde Neler Vardır?

Rafine şeker en çok şeker kamışı veya pancardan yapılması nedeniyle içerisinde bunları da içerir ki rafine şeker için bu bitkilerin sadece şekeri alındığı için içerisinde bir besleyici öge, mineral ya da vitamin bulunmaz. %99.5 gibi bir oranda şeker içerir.

İçerdiği bu sakkaroz şekeri; sofra şekeri ya da çay şekeri olarak da isimlendirilir ve glikoz ve fruktozun birleşmesi ile oluşan bir karbonhidrat çeşididir. Sadece bitkiler tarafından üretilir ve tatlandırıcı olarak kullanılan bir gıdadır.

Şeker kamışı, tropikal ülkelerde yetişir, çok suyu ve sıcağı seven bir bitkidir. Bu bitkiden şeker elde edilmesi, arasındaki boğumlarda bulunan sıvıların fark edilmesi ve sonrasında bu sıvıların sıkılarak buharlaştırılıp kristalleştirilmesi ile yapılmaya başlanmış. Şeker pancarı ise elverişli iklim şartlarında, özellikle de yeterli yağış veya düzenli sulama şartlarında yüksek miktarda şeker üretir.

Rafine Şeker Nerelerde Kullanılmaktadır?

Rafine şeker içeren birçok besin günlük hayatımızda çok fazla bulunuyor. En çok kullanıldığında yemeklere ve tatlılara ekleniyor.

Alkolsüz içecekler, spor içecekleri, özel kahve içecekleri, enerji içeceklerinde; kahvaltılık gevrekler, tahıl çubuklarında; Çikolatalar, şekerlemeler, dondurmalarda; bazı ekmekler ve unlu mamullerde; ketçap ve benzeri soslarda; bazı dondurulmuş ve hazır yemeklerde; reçeller, fındık ezmeleri, ezmelerde; konserve sebze ve meyvelerde; bazı bebek mamalarında bile; az yağlı olan yoğurt gibi gıdalarda başta gıdalara lezzet katmayı hedefleyerek birtakım nedenlerden dolayı kullanılır.

Rafine Şekerin Zararları Nelerdir?

Rafine şekerin bilinen birçok zararı vardır. Bu zararlar aşağıda listelenmiştir:

Rafine şeker cilt yenilenmesinde devreye girerek sistemin yavaşlamasına neden olmaktadır.
Rafine şeker, kan şekerini ani yükseltir ve aynı hızla düşürür, bu durum halsiz hissetmeye ve hızlı acıkmaya neden olur.
Rafine şeker karın bölgesi çevresi yağlanmasını hızlandırdığı için sağlığa zarar vermektedir.
Rafine şeker direkt fazla kilo alımını kolaylaştırdığı için diyabet riskini ve insülin direncini artırmaktadır.
Fazladan tüketilen her şeker gibi rafine şeker de kalp ve kan dolaşımı sisteminin dengesinin bozulmasına neden olur. Kolesterol için de oldukça zararlıdır. Ayrıca kalp krizi riskini de oldukça yükselten etkenler arasındadır.
Diş sağlığını da etkileyen rafine şeker, diş çürümesi ve diş sorunlarına neden oluyor.
Büyüme hormonlarını olumsuz etkileyebileceği için özellikle çocuk sağlığını açısından riski sayılır.
Rafine şeker hafızayı zayıflatıyor
Kanser riskini arttırıyor.
Rafine şekeri çok kullanan kişilerde karaciğer yağlanması olabilir.
Rafine şeker dengeli
Rafine şeker mineral ve vitaminlerin vücuttaki emilimini azalmasına neden oluyor ve bu da bağışıklık sisteminin güçsüzleşmesine sebep olur.

Rafine Şekerin Yol Açtığı Hastalıklar Nelerdir?

Rafine şekerin vücuda verdiği birçok zarar sonucu hastalıklar ortaya çıkabiliyor. Rafine şekerin yol açtığı hastalıklar aşağıda listelenmiştir:

Tip 2 diyabet
İnsülin direnci
Obezite
Karın yağı oluşumu
Karaciğer sorunları
Kalp hastalıkları
Yüksek tansiyon
Bazı kanser türleri
Halsizlik
Yorgunluk
Depresyon
Bunama

Rafine Şeker ve Diyabet Üzerinde Etkileri Nelerdir?

Diyabet, kan şekeri yüksekliği ile seyreden bir metabolizma hastalığıdır. Vücutta pankreasın yeterli miktarda insülin hormonu üretmemesi ya da ürettiği hormonun vücutta etkili bir şekilde kullanılamaması durumunda gelişen ve ömür boyu süren kronik bir hastalıktır. Bu hastalıkta kişi, yediği besinlerden kana geçen glikozu kullanamaz ve kan şekeri yükselir.

Kan şekerinin kaynağı, çeşitli yiyeceklerde bulunan karbonhidrat adı verilen besin öğesidir. Yiyeceklerin içindeki karbonhidratların kan şekerini etkileme hızları birbirinden farklıdır. Yiyecekler kan şekerini hızla yükselten karbonhidratlı yiyecekler (basit karbonhidratlar) ve kan şekerini daha uzun sürede ve daha yavaş yükselten karbonhidratlı yiyecekler (kompleks karbonhidratlar) olmak üzere iki gruba ayrılır. Özellikle basit karbonhidrat içeren yiyeceklerin yenilmesi kan şekeri kontrolünü bozar. Sofra şekeri, reçel, bal, marmelat gibi yiyeceklerin içindeki karbonhidrat basit karbonhidrattır. Yani kan şekerini hızlı bir şekilde yükseltirler ve bu yönleri ile diyabetli hastaları ciddi şekilde etkileyebilirler. Ayrıca rafine şekerin fazla kilo alımına ve obeziteye sebep olması sebebiyle de diyabet riskini artırdığı biliniyor. Bu sebepler neticesinde diyabetli bireylerin rafine şeker ve şeker içeren tüm besinlerden uzak durması önerilir. Şeker tüketimi için sadece kompleks karbonhidratlardan gidermeleri önerilmektedir.

Rafine Şeker ve Obezite İlişkisi Nedir?

Dünya Sağlık Örgütü tarafından obezite, sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi olarak tanımlanmıştır. Genel olarak bedenin yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması, bunun sonucunda da kişinin boyuna oranla kilosunun orantısızlaşması da denilebilir.

Dünya çapında obezite çok yaygın görülür ve artmaya da devam etmektedir, bu durumun nedenlerinin başında rafine şeker gelir. Rafine şeker kan şekerini hızlı bir şekilde yükseltip düşüreceğinden ani açlık krizlerine neden olabilir, çok yemek de yine obeziteyi tetikleyecek veya artıracaktır. Ayrıca rafine leptin direnci oluşturarak iştahını kontrol altında tutmayı zorlaştırır, acıkma hissini de artırır ve böylece obeziteye katkıda bulunur. Leptin hormonu, vücuda ne zaman yemek yenmesi gerektiğini ve ne zaman durulması gerektiğini bildiren bir hormondur. Bu hormonun etkilenmesi durmadan yemek yemeye ve kilo alımına sebep olacaktır. Bu, rafine şeker ve obezite arasındaki bağlantıyı kısmen açıklayabilir. Bazı araştırmacılar şekerin tek başına obeziteye neden olmadığını, ama fazla kalori tüketimi sorununun önemli bir parçası olduğunu söylüyor. Bu nedenle obezite hastalığı yaşayanlar kesinlikle rafine şeker içeren gıdaları tüketmemeli ve bunun yanı sıra obezite riskini azaltmak adına rafine şekerden uzak durulmalı.

Rafine Şeker ve Kalp Damar Sağlığı İlişkisi Nedir?

Dünyada kalp damar hastalıkları giderek artmakta ve bu hastalıklar sonucu görülen ölüm oranları ilk sıralarda yer almaktadır. Bunun nedeni ise hastalığa yol açan risk faktörlerinin toplumda giderek yaygınlaşması olarak gösteriliyor. Uzun ve sağlıklı bir yaşam için kalp ve damar sağlığının korunması ve geliştirilmesi son derece önemlidir. Özellikle beslenme ve spor gibi yaşam tarzında yapılacak değişiklikler ile kalp sağlığı da genel sağlık da korunabilir.

Rafine şeker açısından yüksek besinler yüksek tansiyon ve kolesterole ve kalp damar sağlığının bozulmasına neden olabiliyor. Rafine şeker; tıkanmış damarlara, hipertansiyona, kalp yetmezliğine ve diğer kalp hastalıklarına yol açabilir. Özellikle damar tıkanmasına neden olabilmesi yönünden tehlike gösteriyor. Karaciğer hücreleri şekeri parçaladığında bir tür yağ olan trigliserid ortaya çıkar. Trigliserid zamanla karaciğer hücrelerinde birikir ve kana karıştığı zaman damarlarda yağ birikmesine neden olarak tıkanmasına neden olabiliyor. Çok fazla rafine şekere maruz kalındığında kan damarları iltihap olabilir. Buna karşılık, bu damarlar kanı verimli bir şekilde pompalayamaz ve bu da şişmiş varisli damarlara yol açar. Bunun yanı sıra yapılan bir araştırmaya göre, yüksek miktarda rafine şeker tüketmek kalp krizi geçirme riskinin %38’e kadar arttığı tespit edilmiş. Başka bir araştırmada ise, günlük kalorilerinin yüzde 25'i bu tür şekerden oluşan insanların, bu oranın yüzde 10 olduğu insanlara kıyasla kalp hastalıklarından ölme riskinin iki katından fazla arttığı görüldü. Bu nedenle rafine şeker tüketiminin sınırlandırılması kalp-damar sağlığının korunması açısından gereklidir denilebilir.

Rafine Şeker Kansere Yol Açar mı?

Evet, rafine şeker kansere yol açabilir. Rafine şekerin elde edilmesi için yapılan işlenme aşaması esnasında karbon yapısı değişen şeker; vücuda girdiğinde bağışıklık sistemini zayıflatır ve bağışıklık sisteminin çökmesi neticesinde kanser hastalığı oluşur. Birçok çalışma, yüksek miktardaki şeker içeren gıdaların düzenli alımının kansere neden olabileceğini göstermektedir.

Kanserli hücrelerin yapısı sağlıklı hücrenin yapısından farklı olarak; şekeri daha fazla kullanıyor. Rafine şeker vücutta kanser hücreleri de dâhil olmak üzere tüm hücreler tarafından temel yakıt olarak kullanılmaktadır.

Rafine şeker içeren gıdaları tüketmek aşırı kalori alımına neden olur. Bu gereksiz ve fazla kalori alımı yağlanma, fazla kilo ve obeziteye; bunlar ise kolon, meme, yumurtalık ve pankreas kanseri dâhil olmak üzere 11 tür kanser riskini artırmaktadır. Böylece rafine şeker direkt veya dolaylı olarak kanser riskini artırır.

Rafine Şekere Alternatif Olarak Kullanılacak Şekerler Nelerdir?

Rafine şekeri bırakmak için illaki tatlılardan ve şekerden tamamıyla vazgeçmek zorunda değiliz. Rafine şeker yerine kullanılabilecek bazı farklı şeker seçenekleri ile şeker ihtiyacı karşılanabilir. Yine de bu alternatifleri kullanmadan önce rafine şeker içermesine karşılık içeriği incelenmelidir. Rafine şekere alternatif olarak kullanılacak şekerler aşağıda listelenmiştir: