İyot, çeşitli gıdalarda bulunan önemli bir mineraldir. Vücudun tiroit hormonlarını üretmek için iyoda ihtiyacı vardır. Bu hormonlar vücudun metabolizma hızını ve diğer birçok önemli işlevi kontrol etmekle görevlidir. Ayrıca vücudun hamilelik ve bebeklik döneminde uygun kemik ve beyin gelişimi için tiroit hormonlarına ihtiyacı vardır. Yeterli iyot almak 7’den 70’e herkes için, özellikle bebekler ve hamile kadınlar için önemlidir. İnsan vücudu iyot üretemediği için besin yoluyla takviye edilmelidir. Özellikle anne karnındaki bebeklerin gelişimi için çok önemli olduğu gibi yaşamın her evresinde insan sağlığına ciddi katkıları bulunan bir mineraldir.
İyotun Vücuttaki Görevleri Nelerdir?
İyot, yeni doğan bebeğin gelişiminde, rahimdeki bebeğin gelişiminde ve tiroit hormonu üretiminde önemli bir görev görür. Triiyodotironini ve tiroksin içeren tiroit hormonlarının üretiminde anahtar görevini iyot görür. Tiroit hormonları, vücudun enerjiyi optimum şekilde kullanmasına yardımcı olur.
Günlük İyot İhtiyacı Ne Kadardır?
Günlük iyot ihtiyacınız yaşınıza göre değişkenlik gösterir. Ortalama günlük önerilen miktarlar mikrogram (mcg) olarak şöyle listelenir:
- Doğumdan 6 aya kadar: 110 mikrogram
- 7-12 aylık bebekler: 130 mikrogram
- 1-8 yaş arası çocuklar: 90 mikrogram
- 9-13 yaş arası çocuklar: 120 mikrogram
- 14-18 yaş arası gençler: 150 mikrogram
- Yetişkinler: 150 mikrogram
- Hamile gençler ve kadınlar: 220 mikrogram
- Emziren gençler ve kadınlar: 290 mikrogram
İyot Eksikliği Nedir?
İyot eksikliği çok fazla görülen bir sorun olmasa da yine de tıbbi sorunlar listesinde kendine yer bulmuştur. Yeterli seviyede iyot almayan kişiler günlük alınması gereken miktarda tiroid hormonu üretemezler. Bu birçok soruna neden olabilir. Özellikle gebe ve yeni doğum yapmış kadınlarda iyot eksikliği ciddi sorunlara yol açabilir.
İyot Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
İyot eksikliğinin belirtileri şunlardır:
- İyot eksikliğinin en belirgin semptomu boyun bölgesinde şişlik veya guatrdır. İyot eksikliğinde tirod bezi hormon üretiminde zorluk çektiği için bu belirti ortaya çıkmaktadır.
- İyot, saç ve cilt hücrelerinin kendini yenilemesine yardımcı olur. Bundan dolayı iyot eksikliğinin bir sonucu olarak saç dökülmesi ve cilt kuruluğu oluşabilir.
- Çocukluk çağındaki şiddetli iyot eksikliğinin beyin ve sinir sisteminin gelişimi üzerinde olumsuz etkileri vardır. Çocukluk döneminde hafif iyot eksikliğinin etkilerini ölçmek daha güçtür, ancak hafif iyot eksikliği nörolojik gelişimde saptanması güç sorunlara neden olabilir.
- Fibrokistik meme hastalığı zararlı olmasa da göğüs ağrısına neden olabilir. Genellikle üreme çağındaki kadınları etkiler, ancak menopoz sırasında da ortaya çıkabilir. Çok yüksek dozlarda iyot takviyesi, fibrokistik meme hastalığının ağrı ve diğer semptomlarını azaltabilir, ancak bunu doğrulamak için daha fazlabilimsel kanıt gereklidir. Özellikle iyot yüksek dozlarda güvensiz olabileceğinden, bu durum için iyot almadan önce sağlık uzmanınıza danışmanınız önerilir.
- Nükleer kazalar çevreye radyoaktif iyot yayabilirr, radyoaktif iyoda maruz kalan kişilerde, özellikle çocuklarda tiroid kanseri riski çok fazla artar. Radyoaktif iyoda maruz kalan iyot eksikliği yaşayan kişiler özellikle tiroid kanseri geliştirme riski altındadır.
İyot Eksikliğinin Zararları Nelerdir?
İyot eksikliğinin zararları şunlardır:
- İyot eksikliğinin en büyük zararı guatr ve nodül oluşumudur.
- Bazı durumlarda tiroid kanseri riskine neden olabilir.
- İyot eksikliği, bodur büyümeye, zihinsel engelliliğe ve cinsel gelişimin gecikmesine neden olarak fetüse kalıcı olarak zarar verebilir.
- Şiddeti daha az olan iyot eksikliğinde bebekler ve çocuklar ortalamanın altında IQ'ya sahip olabilir. Bu durum, yetişkinlerde çalışma ve net düşünme yeteneklerinin azalmasına neden olur.
İyot İçeren Besinler Nelerdir?
İyot içeren besinler şunlardır:
- Okyanuslar ve denizler iyot açısından zengin olduğu için deniz ürünleri de iyot açısından zengin olan besinlerin başında gelir.
- Yumurta, et ve süt gibi hayvansal ürünlerin birçoğu bitkisel ürünlere göre daha fazla iyot içerir.
- İyotlu rafine tuzu
- Deniz yosunu
- Soya sütü ve soya sosu
İyotun Sağlık Açısından Faydaları Nelerdir?
İyotun sağlık açısından faydaları şunlardır:
- Meme, prostat ve tirod kanserinin gelişmesini engeller.
- Tiroid bezinin doğru bir şekilde çalışmasını sağlayarak tiroid bezinden salgılanan hormonların işleyişine katkı sağlar.
- Zihinsel olarak toparlanmaya yardımcı olur.
- Depresyon ve anksiyeteyi önler
- Radyasyonun zararlarını en aza indirir.
- Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.
- Cinsel gücü arttırır.
İyot Takviyesi Hangi Yollarla Yapılabilir?
İnsanlar kendileri için gerekli olan iyodun çoğunu yiyecek ve içeceklerden almalıdır. Bunun dışında beslenme programına ek olarak iyot içeren besin takviyeleri de kullanılabilir. Bu takviyeler genellikle oral yolla alınır.
İyot Kaç Kaloridir?
İyotun sabit bir kalorisi bulunmamaktadır. Bunun başlıca nedeni iyotun farklı besinlerde bulunuyor oluşudur. İyot tuzunda farklı bir kalori miktarı varken, deniz ürünlerinde farklı kalori değerleri bulunur.
