Halk arasında uçucu yağ, eteri yağ, aromatik yağ, esans yağ gibi farklı isimlerle adlandırılan bitkisel esansiyel yağlar bitki kimyasının önemli bileşenleri arasında yer alır. Otlar ve bunlardan elde edilen esansiyel yağlar, insanlık tarihinin başlangıcından beri farklı amaçlarla kullanılmıştır.
Çay ağacı yağı; Latince adı Melaleuca alternifolia olan, Hint defnesi ya da tea tree olarak da bilinen çay ağacı yapraklarından elde edilen bir bitkisel yağdır. Çay ağacı bitkisi, 1770 yılında ilk defa Kaptan James Cook tarafından keşfedilmiştir. Ağaç yağmurlu iklim sever. Bitkiye çay ağacı adı verilmiştir, çünkü yapraklar aromatik çay hazırlamak için kullanılmıştır. Mersingiller ailesinin bir üyesidir. Boyu yaklaşık 6-7 metreye ulaşabilir. Beyaz veya krem renkli çiçeklere, yumuşak dokulu ve pürüzsüz yapraklara sahip olan bu bitki Avustralya’ya özgü endemik bir türdür.
Çay ağacı yağı, renksiz veya soluk sarı renkli ve topraklı baharatlı bir kokuya sahip olan çay ağacı yapraklarından sıklıkla buhar distilasyonu ile elde edilen uçucu bir yağdır. Uçucu yağ, Avustralya'nın yazı olan Ekim-Mayıs arasında oluşur. Bu uçucu yağ, açık sarı renklidir, okaliptüs kokusundadır. Yüzyıllarca Avustralya yerlileri tarafından tıbbi alanlarda kullanılmış. Çay ağacı yağı, özellikle son on beş yılda doğal kaynaklı bir ürün olarak adını duyurmuş ve gittikçe artan bir popülarite yakalamıştır.
Çay ağacı yağı, yaklaşık 100 bileşiğin bir karışımıdır. Ana bileşeni olarak; sineol ve yaklaşık %40’ı terpinen-4-olden oluşur. Bunun dışında küçük miktarlarda monoterpenler de yer almaktadır.
Çay Ağacı Yağı Ne İşe Yarar?
Çay ağacı yağının asıl kullanım amaçları; yağın antiseptik, antimikrobiyal ve antienflamatuar etkilerinden faydalanmaktır.
Çay ağacı yağının antibakteriyel özelliği en çok bilinen yararıdır. Antibakteriyel özelliklere sahip en derinlemesine araştırılmış uçucu yağ, çay ağacı yağıdır. Çay ağacı yağı, mantar ve mayalar üzerinde de etkilidir. Benzer şekilde bazı virüslere karşı da antiviral özellik gösterdiğini söyleyen araştırmalar bulunmaktadır. Çay ağacı yağı içerisinde bulunan bazı kimyasal maddeler bakterilerin hücre duvarına zarar vererek ortadan kaldırılmasını sağlayabilir. Çay ağacı yağı, çok geniş bir mikroorganizma grubuna karşı antimikrobiyal etki göstermesi, deri tarafından kolay emilmesi ve irritasyon yapmaması nedeniyle bölgesel kullanımda ideal bir dezenfektan olarak kabul edilmektedir. Çay ağacı yağında bulunan yüksek terpinen içeriği sayesinde kullanımı ile antiinflamatuar özellik de gösterir. Bu da çay ağacı yağına iltihap azaltıcı özellik kazandırır. Bazı araştırmalar, çay ağacı yağının iltihaplanma (inflamasyon) durumunda bu durumu baskılayıcı özelliği ile beyaz kan hücreleri (akyuvar) tarafından gerçekleştirilen yara iyileşme sürecinde katkıları olabileceğini göstermiştir.
Çay Ağacı Yağı Nerelerde Kullanılır?
Çay ağacı yağının birçok kullanım alanı mevcuttur. Bazen direkt kullanım şeklinde ve bazen de bazı ürünlerin içerisine katılarak da kullanılabilir.
Günümüzde çay ağacı yağı genellikle sivilce, tırnak mantarı, yaralar ve enfeksiyonlar, bitler, uçuklar, kepek ve cilt lezyonları gibi çeşitli durumlar; merhem, krem, sabun, şampuan ve şekillendiriciler, el ve vücut losyonları, yüz temizleyicileri, diş pastaları, ağız suları, pudralar, tırnak temizleyiciler ve veteriner hekimlikte kullanılan bakım ürünlerinde sıkça kullanılır.
Çay ağacı yağının antibakteriyel etkisi kullanılarak koltuk altında terlemeyle birlikte oluşan kokunun dindirilmesi için deodorantlar içerisinde kullanılıyor. Normalde terin kokusu yoktur ancak işin içine cilt üzerinde bulunan bakterilerin terle etkileşimi girince ortaya ter kokusu çıkar. Çay ağacı yağı içeren deodorant kullanılarak bu bakterilerin terle etkileşimine karşı, dolayısıyla ter kokusuna karşı önlem alınabilir.
Çay ağacı böcek kovucuların da içerisinde bulunur ve böylelikle istenmeyen eklembacaklıları uzak tutar.
Mikroorganizmalara karşı antimikrobiyal etkisi sayesinde mücadele vermesinden yararlanarak bazı hijyen ürünlerinde, el dezenfektanı gibi, kullanılabilir ve bu ürünlerin etkisini artırabilir. Çay ağacı içeren çok amaçlı temizleyiciler de mevcut. Temizlik yaparken geride kimyasal maddem bırakmama özellikleri ile sağlık için de oldukça iyiler.
Çay Ağacı Yağı Nasıl Kullanılır?
Cilde kullanılacak çay ağacı yağı için kullanmadan önce yama testi denilen bir testin yapılması gerekir. Bu test yağ kullanımı öncesi cildin aşırı bir tepki verip vermediğine bakmak için kolun iç kısmına birkaç damla yağ damlatılarak uygulanır. Kızarma, kaşıntı, karıncalanma gibi durumlar gerçekleştiyse bu yağın cilt üzerine kullanılmaması gerekir. Her cilt farklıdır ve çay ağacı yağı herkese iyi gelmeyebilir. Bir yan etki görülmediyse; çay ağacı yağı cilde sürülmek için tercih edilebilir ancak bu yağ doğrudan cilde sürülmez. Zeytinyağı, badem yağı gibi bir yağ ile seyreltilerek uygulanmalıdır. Ayrıca göze gelmemesine dikkat edilmelidir ve yutulduğunda zehirli olabileceğinden çay ağacı yağının asla yutulmaması gerekir.
Çay ağacı yağını sivilce için kullanılacaksa öncelikle cildin temiz ve kuru olması gerekir. Bunun için su ile yıkamak ve ardından kurulamak gerekir. Daha sonra çay ağacı yağını pamuğa birkaç damla dökerek sivilceler üzerine uygulanabilir. Ya da yağı 3 damla kadar 70 gram kadar nemlendiriciye veya toniğe damlatılarak da kullanılabilir.
Çay ağacı yağı soğuk algınlığı gibi hastalıklar için kullanılacaksa en iyi yöntem buhar banyosu şeklinde uygulamaktır. Bir kabın içerisine biraz kaynar su döktükten sonra suyun içine 6 damla kadar çay ağacı yağı damlatılmalıdır. Ardından başa bir havlu koyarak kafanın kabın üzerinde tutulması gerekir. Yükselen buhar buruna çekilmelidir. En iyi kullanım günde 3 kere olarak önerilmektedir.
Ayakta oluşan mantarlar için yağı direkt mantar olan bölgelere yağ sürmek şeklinde uygulanabilir ya da ılık suyun içine 4 damla kadar çay ağacı yağı damlatarak ayakları 20 dakika suda bekletmek şeklinde de uygulanabilir.
Çay ağacı koku olarak da kullanılabilir. Evdeki buhardanlıkların içerisine çay ağacı yağı damlatarak daha ferah koku yayılması sağlanabilir.
Ağızda oluşan yaralar için bir bardağın yarısı kadar suyun içerisine 2 damla kadar yağ eklenmeli. Bu su ile günde iki kez su yutulmadan gargara yapılabilir.
Saç sağlığı ve oluşan kepekleri gidermek için saçların durulanacağı suyun içerisine birkaç damla çay ağacı yağı dökülmelidir. Saçlar bu su ile yıkandıktan sonra duştan çıkmadan önce bir de temiz su ile durulanmalıdır.
Çay ağacı kullanılacak bazı ürünlerde bu yağın olması gereken derişim yüzdelikleri şu şekildedir:
- Nemlendiriciler %1,25
- Vücut Losyonları %1,25
- Şampuan ve Saç Şekillendiriciler %2
- Tırnak Bakımı %20
- Ağız yıkama suları %0,2
- Yüz temizleme ürünleri %0,7
- El yıkama ürünleri%0,7
- Sabunlar %2
- Ayak spreyleri %2
- Aya pudraları %1
- Tıraş ürünleri %2
- Ağda sonrası kullanılan ürünlerde %1,25
Çay Ağacı Yağının Faydaları Nelerdir?
Çay ağacının çok fazla faydası vardır ve bu özelliğinden dolayı birçok yerde kullanım alanına sahiptir. Birçok faydası olan çay ağacı yağının faydaları aşağıda listelenmiştir:
- Diş eti iltihaplanmaları, ağız içi yaralarına ve ağız kokusuna iyi gelir.
- Antimikrobiyal ve antibakteriyel etkilere sahip olan çay ağacı yağı, bakteri ve virüslere karşı destek sağlar. Virüs ve bakterilere karşı koruyucu etkisi olan çay ağacı yağı, temizlik malzemeleri içerisinde ve dezenfektan olarak da kullanılabilir. Çay ağacı yağı, sebze ve meyveleri yıkarken kullanıldığında da bakterilerin azalmasını sağlar.
- Buhar banyosu olarak kullanıldığında öksürük, bronşit, boğaz ağrısı, grip gibi solunum yolu hastalıklarına iyi gelir.
- Böcek ve sinek sokmaları ile ortaya çıkan kaşıntı ve kızarıklığı en iyi şekilde giderir.
- Ciltte oluşan akne ve sivilcelerin giderilmesinde etkilidir. Düzenli ve doğru kullanımda sivilce izlerini giderirken, sivilce oluşumunu da azaltır.
- Saç kuruluğu ve kepeğe karşı etkilidir ve saçların daha canlı ve parlak görünmesini de sağlar.
- Ayaklarda oluşan mantar tedavisinde de kullanılır. Ayrıca tırnak batması sonucu ortaya çıkan iltihaplanmaları da iyileştirir.
- Siğillerin yayılmasını önler ve daha hızlı iyileşmelerine de yardımcı olur.
- Ciltteki yaraların iyileşme sürecini hızlandırılmasına yardım eder.
- Bazı sinir bozucu böcekleri uzak tutma özelliğinden dolayı cilde sürülen çoğu sinek kovucu krem ve spreylerde çay ağacı yağı kullanılır.
- Sedef, egzama gibi cilt problemlerine karşı etkilidir.
Çay Ağacı Yağının Cilde Faydaları Nelerdir?
Çay ağacı yağının ciltte kullanımı ile de görülebilen faydaları mevcuttur. Özellikle yağlı ciltlerin rahatlıkla kullanabileceği bir yağ olsa da kuru ciltlerde Hindistan cevizi yağı gibi yağlarla beraber kullanabilir. Çay ağacı yağının cilde faydaları aşağıda listelenmiştir:
- Koltuk altı kararmalarını ve ter kokusunu azaltır.
- Yağlı ciltlerdeki fazla yağı arındırır, gözenek ve siyah nokta problemlerine de iyi gelir. Vücutta oluşan yaralanmaları; küçük sıyrık ve kesikleri iyileşmesini destekler.
- Ciltte oluşan sivilce için sıklıkla tercih ediliyor. Sivilceleri kurutarak söndürüyor. Propionibacterium acnes, sivilceye neden olan bakterilerden biridir ve çay ağacı yağının propionibacterium acnes bakterisi üzerinde antibakteriyel etki gösterdiği görülmüştür.
- Bakterileri öldürme özelliği ile ciltteki iltihabı azaltır, kızarıklık ve şişliğe de iyi gelir.
- Çay ağacı yağı uçuğa neden olan herpes simpleks virüsüne karşı antimikrobiyal etkisi ile mücadele eder.
- Egzamalı veya çatlamış ciltte de yararlı olduğu bilinir.
- Uzun süre güneş ve rüzgâr yanığına maruz kalma nedeniyle çatlamış dudakların tedavi edilmesine yardımcı olur. Çoğu zaman dudak nemlendiricileri içine konularak kullanılabilir.
- Cildi parlatır ve pürüzsüzleştirir. Cildi canlandırır, doğal bir güzellik verir. Cilde yumuşaklık kazandırır ve ışıltı katar.
- Çay ağacı yağı cilt tonunun eşitlenmesine yardım eder.
- Cildin gün boyu nemli kalmasını sağlar.
Çay Ağacı Yağı ve Acı Badem Yağı Arasındaki Farklar Nelerdir?
Acı badem yağı, acı bademlerin ezilmiş çekirdeklerinden yapılan bir bitkisel yağdır. Çay ağacı yağı ise çay ağacı yapraklarından distilasyon yöntemi ile edilen bir bitkisel yağdır.
Çay ağacı yağı her türlü cilt tipi kullanabilse de genellikle yağlı cilt tiplerine sahip kişilere önerilir. Acı badem yağını da her türlü cilt tipi kullanabilse de genellikle kuru cilt tiplerine sahip kişilere önerilir.
Acı badem yağının ve çay ağacının belki de en büyük farkı; çay ağacı yağının kesinlikle ağız yolu ile alınmaması önerilir ancak acı badem yağında bu biraz farklı. Acı badem yağı yemeklere ya da içeceklere birkaç damla katılarak tüketilebilir. Bu yağ da çay ağacı yağı gibi toksik etkileri olsa da dozunda kullanımı sağladığında çay ağacından farklı olarak ağızdan alınmak suretiyle tüketilebiliyor.
Çay Ağacı Yağının Saça Faydaları Nelerdir?
Çay ağacı yağı gerek saça sürülmesi gerek şampuana katılarak kullanılması halinde saça oldukça yararlıdır. Çay ağacı yağının saça faydaları aşağıda listelenmiştir:
- Çay ağacı yağı saçta oluşan kepek oluşumunu önler ve aynı zamanda var olan kepeği de yok etme özelliğine sahiptir. Ölü derilerin temizlenmesi ve kepek için alternatif bir yöntem olarak kabul edilir.
- Çay ağacı yağı yağlı saçta yağ oluşumunu azaltır.
- Çay ağacı yağı doğru ve düzenli kullanıldığında saçın sağlıklı ve hızlı bir şekilde uzamasına yardımcı olabilir.
- Çay ağacı yağı sürekli işlem görmesi sebebi ile parlaklığını ve canlılığını yitirmiş saç tellerini güçlendirir ve parlak görünmesini sağlar.
- Çay ağacı yağı ciltte olduğu gibi kafa derisinde de sivilce oluşumunu önler.
- İçeriğinde bulunan antibakteriyel ve antiinflamatuar ile saç derisini besler.
- Saçın nemli kalmasına da yardımcı olur.
- Bazı araştırma sonuçlarına göre saçta oluşan bitlerde çay ağacı yağının lavanta yağı ile birlikte kullanımının bit yumurtalarının tedavisinde etkili olduğu görülmüştür.
Çay Ağacı Yağının Yan Etkileri Nelerdir?
Çay ağacı yağı bazı kişilerde kaşıntı, kızarıklık, yanma, kuruluk gibi yan etkilere sebebiyet verebilir. Çay ağacı yağının yan etkileri ciltte alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bunu anlamanın en iyi yolu kullanılmadan önce kolun iç kısmına denenmesi ve tepkilerin izlenmesidir. Cildin vereceği tepkiye böylece bakılabilir. Bazen bazı kişilerde çay ağacının kullanımı ile bir kızarıklık oluşabilir, bu durumda yağın kullanılmaması gerekir. Nadiren de olsa hastaneye gidilmesi gereken ciddi reaksiyon durumları da oluşturabilir.
Aromaterapi sırasında çok fazla veya çok uzun süre boyunca çay ağacı yağı solunması sonrasında baş ağrısı, bulantı ve baş dönmesi gibi yan etkiler oluşabileceği için dikkatli olunmalıdır. Ayrıca hayvanlarda kullanımı sonrasında istemsiz titreme ve diğer sinir sistemi sorunlarına yol açabileceğine dair çeşitli çalışmalar da mevcuttur.
Çay Ağacı Yağı Kullanılırken Nelere Dikkat Edilmedir?
Öncelikle çay ağacı yağı alırken katkı maddesi içermeyen, yüzde 100 doğal yağları tercih edilmeli.
Çay ağacı yağını kullanırken dikkat etmeniz gereken birtakım unsurlar bulunur. Çay ağacı yağı kullanırken dikkat etmek gerekir. Aşırı tüketimi yarardan çok zarara yol açabilir. Çay ağacı yağı kullanımı sonrası cilt, güneşe daha hassas hale gelebilir. Çünkü söz konusu yağ cildi UV ışınlarına karşı duyarlı hâle getirir. Bu nedenle sürdükten hemen sonra güneşe çıkılmamalı. Geceleri yatmadan önce veya cildin güneş görmeyeceği zamanlarda uygulanması daha iyi olacaktır.
Özellikle yüz için kullanırken göz ve ağız çevresine sürmemeye dikkat edilmeli. Uçuk tedavisinde ise yağın ağız ve çevresine gelmemesine dikkat etmelisiniz. Çünkü bu yağ yenilmeye uygun değildir. Çok faydalı bir madde olmasına rağmen yutulduğunda toksik bir hâle gelebilir.
Çay ağacı yağı tırnak mantarı tedavisinde kullanılırken doğrudan olarak cilde temas etmemelidir.
Saf çay ağacı yağı bazı ciltlerde tahrişe, kızarıklığa ve kaşıntıya yol açabilir. Bu nedenle kullanılmadan önce yama testi yapılıp 24 saat beklenmelidir.
Çay Ağacı Yağının Zararları Nelerdir?
Çay ağacı yağı genelde faydalı olan bir yağdır ancak bazı durumlarda bazı kişilerde çeşitli zararları da görülebilir. En önemlisi bu yağ; oral, yani ağızdan kullanım için uygun değildir. Aksi takdirde çocuk ve yetişkinlerde toksisiteye neden olur, yani artık organizmaya zarar vermeye başlayan bir yağ olmaya başlar, ağızdan alınması zehirlenmelere bile yol açabilir. Ağız yoluyla tüketilmesi zehirlenmelere yol açabileceği için, yalnızca gargara yapımında kullanılması tavsiye ediliyor. Bunun dışında çay ağacının vereceği zararlar genelde fazla ve aşırı kullanıma bağlı olarak görülen ya da bazen yağa hassasiyet gösteren kişilerde gelişen durumlar olabiliyor, alerjik etkiler gösterebilir.
