Sindirim sistemi; insan vücudunda yer alan 11 sistemden biridir. İnsan vücudunda yer alan öteki sistemler; kardiyovasküler sistem, üreme sistemi, kas sistemi, lenfatik sistem, deri, endokrin sistem, sinir sistemi, böbrekler ve idrar yollarının içinde bulunduğu üriner sistem, solunum sistemi ve son olarak vücudu taşıyan iskelet sistemidir. Sindirim sistemi ise solunum sistemi ile birlikte bu sistemleri destekleyen en önemli sistemdir. Ayrıca, kemik ve kas dokusunun sağlıklı olması ve dolaşım sisteminin problemsiz çalışması da sindirim yoluyla alınan besinler ve bu sistemin hatasız çalışmasına bağlıdır.
Sindirim sistemi, beslenmeyi sağlamak ve insanın gereksinim duyduğu enerji maddelerini uygun bir hale getirmektedir. Sindirim sistemi ağız boşluğundan başlayarak; yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve rectuma kadar devam etmektedir. Sindirim sistemi anüs ile son bulmaktadır. Bu organların dışında karaciğer, safra kesesi ve pankreas gibi organlar da sindirime yardımcı olan diğer organlardır. Sindirim sistemi 11 metre civarında bir uzunluğa sahiptir. Sindirim sistemi ciddi sayıda hormonların salgılanmasını sağlayan ve kontrol işlevleri gören karmaşık bir sinir ağı ile örgüsüne sahiptir. Sindirim sisteminin bir diğer görevi de dışkılamadır. Tüketilen katı ve sıvı gıdalar bütünüyle sindirilemez ve sindirilemeyen bazı maddelerin dışkı yolu ile dışarı atılması gerekmektedir. Sağlıklı bir sindirim sistemi hastalıklardan korunmamız ve genel sağlık durumumuz için oldukça önemlidir. Sindirim sistemimize iyi bakmamız bütün vücut sistemleriminiz sağlığı için oldukça önemlidir. Yediğimiz içtiğimiz her gıda sindirim sistemimizden geçer, sindirilir-emilir-metabolize edilir. Böylece başta kendisinin, sonra da vücudumuzda geriye kalan bütün organlarımızın sağlığını etkiler.
Sindirim Sistemi Nasıl Çalışır?
Sindirim sistemi yalnız başına görevini gerçekleştirmez. Sindirim sisteminin ilişkili olduğu çeşitli organlar vardır. Ağız, diş, tükürük salgısı, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve anüs, sindirim sistemi organları arasında yer almaktadır. Sindirim sistemin yardımcı organları karaciğer, safra kesesi ve pankreastır. Sindirim ilk önce ağız yoluyla alınan besin ile başlar. Diş yoluyla parçalara ayrılır ve tükürük salgısı ile yumuşatılarak daha kolay çiğnenir ve ufalanır bir hal alır. Besinler yutaktan yemek borusuna doğru ilerlemeye devam eder. Bundan sonra önemli bir göreve sahip olan mideye ulaşır. Mide kendisine ulaşan gıdaları öz suyu ile karıştırır ve proteinleri ayırarak kimyasal sindirim işlevini yapmaya başlar. Besinler çok küçük parçalara ayrıldıktan sonra ince bağırsaklar yardımıyla kana karışır. İnce bağırsaktan geçenler protein, karbonhidrat, protein bileşenleridir. Bu yararlı maddeler kana karışmaya başlar. Geri kalan parçalardan ise; su ve mineraller ayrıştırılıp kalın bağırsağa doğru gönderilir. En son ise yaramayan parçalar anüse yollanır ve anüsten dışkı yolu ile vücuttan atılır.
Sindirim Sistemi Ne İşe Yarar?
Sindirim sistemi, ağızdan başlayarak anüse kadar devam eden, besinlerin vücutta ayrışması ve işe yarar olmayan kısımlarının dışkı haline gelerek vücut dışına atılması süresindeki tüm fonksiyonların yerine getirilmesinden sorumlu organlardan meydana gelen topluluktur.
Sindirim sistemi ağız aracılığıyla sıvı ve katı gıdaların vücuda alınmasını sağlar.
Vücuda alınan gıdaların tadını almamızı sağlar.
Bu sistem, vücuda alınan gıdaları vücutta parçalara ayrıştırır ve vücuda bir katkısı olmayacak gıda parçalarını dışkıya dönüştürülerek vücuttan atılmasını sağlar.
İnce bağırsak emilimi gerçekleştirir.
Mide yanması hissini ortadan kaldırır.
Sindirim sistemi sayesinde gıdalar midenin yardımıyla depolanır.
Sindirim Sistemi Organları Nedir?
Sindirim sistemi, vücuda alınan yiyecekleri parçalayıp, enerji ve besine dönüştüren bütün organlara verilen isimdir. Sindirim sistemi; üst sindirim organları, alt sindirim organlar ve yardımcı sindirim organları olarak şekilde üçe ayrılmaktadır.
Üst sindirim sistemi organları
Üst sindirim sistemi organları ağız ile başlar. Yutak (farinks), Yemek borusu (özofagus) ve mide ile devam eder, ince bağırsağın ilk bölümü ve mide ile birleştiği yerde, yani onikiparmak bağırsağı (duodenum) ile de son bulur.
Ağız: Sindirim sisteminin giriş bölümüdür. Ağız boşluğunda tükürük bezleri, dil, diş ve mukoza yer almaktadır. Ağız boşluğu gıda ve suyun vücuda alındığı ilk organdır. Besinlerim kimyasal ve fiziksel sindirimleri burada başlar.
Yutak: Sindirim sisteminin yemek borusu üzerinde kalan kısmıdır. Alınan gıdaların yemek borusuna aktarılmasını sağlar. Yutak sindirim sistemine ait bir organ olmakla birlikte solunum sisteminde de yer almaktadır. Yutak üç bölümden oluşmaktadır: Bunlar nazofarinks, orofarinks ve laringofarinks’tir.
Yemek borusu: Ağız ile mideyi birbirine bağlayan ve alınan gıdaların mideye aktarılmasını sağlayan organdır. Yutak borusunun iç kısmı mide- bağırsak sistemine benzeyen bir yapıya sahiptir. Yemek borusu sahip olduğu kas dokuları aracılığıyla yutma eyleminin gerçekleştirerek gıdaların mideye geçmesini sağlar.
Mide: Sindirim sisteminin sağlıklı bir biçimde çalışmasını sağlayan en önemli organlarımızdan biridir. Mide yemek borusu ile ince bağırsağın ilk kısmı olan duodenum arasında bulunur. Yüksek miktarda asidik bir çevreye sahip olan mide (pH oranı yaklaşık 1,5-2) peptidaz sindirim emzimlerini içerir.
İnce Bağırsak: Midede ayrıştırılan gıdalardan vitamin ve mineral alınması ince bağırsakta meydana gelir. Enerji kazanımı burada gerçekleşir.
Alt sindirim sistemi organları
Kalın bağırsak: İnce bağırsak ile anüs arasında bulunur. Kalın bağırsak, ince bağırsağa göre daha kısa olduğu halde çap olarak daha geniştir. Kalın bağırsak, ince bağırsaktan daha kısa olmasına rağmen daha geniş bir çapa sahiptir. Kalın bağırsak, sindirilmiş karışımı dışkıya çevirir, su ve vitamin emilimini gerçekleştirir.
Anüs: Rektumun dış açıklığıdır. Dışkılar anüsten çıkarak vücuttan atılırlar
Yardımcı sindirim sistemi organları
Karaciğer: İnce bağırsaktan emilen besinleri işler. Karaciğer safra üretiminden de gerçekleştiği organdır. Buradan bağırsaklara ulaşan safra, bazı yağ ve vitaminlerin sindirimi için gerekli bir sıvıdır. Karaciğer ince bağırsaktan emilen besinleri işleyerek, bunları vücut dokularının kullanabilecekleri kimyasallara çevirir. Ayrıca, yiyeceklerin içerisinde bulunan zehirli maddelerin filtrelenmesi ve vücuttan uzaklaştırılması görevini de karaciğer gerçekleştirir.
Pankreas: Pankreas yiyeceklerin protein, yağ ve basit karbonhidratlara ayrılabilmesi için gerekli olan sindirim enzimlerini salgılar. Ayrıca pankreas kan şekerini düzenleyen insülin hormonu da salgılamaktadır.
Safra kesesi: Karaciğerden gelen safranın depolanması ve gerektiğinde ince bağırsağa gönderilmesine yardım eden organdır.
Sindirim Sistemi Hastalıkları Nelerdir?
Yaygın olarak görülen sindirim sistemi hastalıkları şu şekildedir:
- Reflü Hastalığı (Gastroözofageal Reflü)
- Gastrit
- Mide ülseri (Gastrik Ülser)
- Hazımsızlık (Dispepsi)
- Kabızlık ve ishal
- Ülseratif kolit ve crohn hastalığı
- Kanserler
- Pankreas iltihabı (Pankreatit)
- Hemoroid
- Karaciğer hastalıkları
- Safra kesesi hastalıkları
Sindirim Sistemi Hastalıkları Nasıl Tedavi Edilir?
Sindirim sistemi hastalıklarına hastanelerin gastroenteroloji kliniklerinde bulunan doktorlar bakmaktadır. Sindirim sisteminde var olan herhangi bir hastalığın teşhisi ve tedavisi bu kliniklerde gastroenteroloji uzmanları tarafından gerçekleştirilir. Sindirim sistemine dahil olan herhangi bir organın bulunduğu yerde ağrı, rahatsızlık hissi, dışkılama problemleri, bulantı ve kusma gibi şikayetler sindirim sistemi hastalıklarının oldukça sık rastlanan belirtileri arasında yer alır ve bu şikayetler nedeniyle hastanelere başvuran kişilerde gastroenterolojik hastalıklar, endoskopik incelemeler sonucunda rahatlıkla teşhis edilebilir.
Sindirim Sistemi Neden Bozulur?
Sindirim sistemini bozan nedenler aşağıdaki gibidir.
- Fabrikasyon ürünlerin kullanılması
- Hatalı beslenme alışkanlıkları
- Egzersiz ve spordan uzak yaşam şekli
- Psikolojik faktörler
- Meyve ve sebze tüketiminin çok az olması
- Uyku düzensizliği
- Sağlıksız yağların tüketilmesi
- Duruş ve oturuş bozuklukları
- Umumi tuvaletlerin kullanımı
- Gereğinden fazla şeker tüketimi
- Yeterli su tüketmemek gibi sebepler sindirim sistemi sağlığını olumsuz yönde etkileyen nedenler arasındadır.
Düzensiz Beslemenin Sindirim Sistemine Zararı Nedir?
Yediğimiz besinler ve içtiğimiz içecekler vücudumuzun doğru çalışması için gereksinim duyduğu talimatları ve besinleri etkilemektedir. Düzensiz ve sağlıksız beslenme durumunda metabolik düzenimiz bozulur, zarar görür ve beden sağlığımız bozulmaya başlar. Gereğinden fazla yiyecek ve vücudumuza zarar veren yiyecekler tüketildiği durumda fazla kilo, yetersiz beslenme, artrit, diyabet ve kalp hastalığı gibi durumlara yakalanma riski oldukça artmaktadır.
Sindirim Sistemi Nasıl Düzenlenir?
Yemek öğünlerinde küçük porsiyonlar tercih edilmeli ve öğünler atlatılmamalıdır.
Geceleri yemek tüketme alışkanlığından vazgeçilmelidir.
Lokmalar iyi çiğnenmeli ve yemek yavaş yavaş yenilmelidir.
Besinler oturarak yenilmeli ve iyice çiğnemeden yutulmamalıdır.
Düzenli egzersiz ve spor sindirim sistemimin düzenli çalışması ve sağlıklı olması için önemli bir etkendir.
Sindirim sistemi rahatsızlığı olanlar ya da sindirim sistemi ile ilgili rahatsızlık yaşamak için stresten uzak durulması gerektiğini unutmamak gerekmektedir.
Sabahları erkek saatlerde uyanmayı alışkanlık haline getirmek gerekmektedir.
Gün içinde bol sıvı tüketilmelidir.
Gazlı ve kafein içerikli içeceklerden uzak durulmalı, içilecek olsa dahi günlük olarak sınırlandırılmalıdır.
Özellikle alevlenme döneminde meyve ve sebzelerin kabukları soyularak yenilmelidir.
Lifli gıda tüketimine özen gösterilmelidir.
Bozulan sindirim sistemini düzenlemek için alkol ve sigaradan uzak durulmalıdır.
Oturarak yemek yemeye dikkat edilmelidir.
Sindirim Sistemini Güçlendirmek için Hangi Vitaminler Kullanılmalıdır?
C vitamini: Antioksidan etkisiyle birlikte bağışıklık sistemi için en önemli vitaminlerden biridir. C vitamini ıspanak, lahana gibi yapraklı sebzelerde ve çilek gibi bazı meyvelerde de bolca bulunur.
E vitamini: güçlü bir antioksidan etkisine sahiptir. Enfeksiyonlara karşı dirençli olamaya yarar. Badem, fındık, ceviz gibi kuruyemişlerin içinde bol miktarda yer alır. Ayrıca brokoli, ıspanak gibi sebzeler de E vitamini açısından oldukça zengindir.
B1 vitamini: Karbonhidratlardan hücrelere enerji aktarmaktadır. B1 yetersizliğinin klinik belirtileri, sinir ve sindirim sistemi bozuklukları şeklinde kendini gösterir. B1 vitamininin en zengin kaynakları, bitki tohumlarıdır.
A vitamini: Karotenoid adı verilen pigmentin bulunduğu havuç, bal kabağı gibi bitkilerin içerisinde yer alır. Vücuda giren karotenoidler antioksidan etkisine sahip olan Vitamin A'ya dönüştürülür.
D vitamini: Kırmızı et, balık, süt ve süt ürünleri, tahıllar D vitamini almak için faydalı besin kaynaklarıdır. Besinlerle dışarıdan alınabileceği gibi güneş ışığı etkisiyle insan vücudunda da sentezlenebilir.
Folik asit: Taneli tahıllar ve yeşil yapraklı sebzeler folik asit açısından oldukça zengindir.
Demir: Hemoglobinin de yapısında bulunan demir, vücutta oksijen taşınmasını sağlar. Tavuk, hindi eti, kırmızı et gibi hayvansal gıdalarda oldukça fazla bulunur.
Selenyum: Özellikle bağışıklık sisteminin aşırı aktif olmasının önüne geçer. Sarımsak, sardalya, ton balığı selenyum bakımından zengindir.
Çinko: İnflamasyonu sınırlandırıcı özelliği vardır. Kırmızı et, mantar, kabak çekirdeği gibi çeşitli besinlerde yer alır.
B2 vitamini (Riboflavin), B3 vitamini (Niasin), B6 vitamini (Piridoksin) gibi vitaminlerin gerekli miktarda alınmasına özen göstermek gerekmektedir.
İnsan vücudu için gerekli olan bu vitamin ve mineraller, dengeli ve sağlıklı beslenen bireylerde ek bir takviyeye ihtiyaç duymadan yiyecekler aracılığıyla alınır. Fakat bazı besin çeşitlerini tüketmeyi tercih etmeyen kişilerin takviyeye ihtiyacı olabilir. Bu kişiler en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak bir uzmanla görüşmeli ve uzman görüşü doğrultusunda takviye almaya başlamalıdır.
Sindirim Sorunlarına Ne İyi Gelir?
Fermente edilmiş besinler, prebiyotik besinler, doğal yağlar, kuruyemişler, yağlı tohumlar, yeşil bitkiler gibi besinler sindirim sistemindeki sorunlar için oldukça faydalıdır. Bununla birlikte bazı vitamin ve mineral takviyeleri de sindirim sorunları üzerinde oldukça etkilidir. Vitaminler ve mineraller vücutta önemli bir role sahip olan, enerji üretimine yardım eden, eksikliğinde metabolik bozukluklara sebep olabilen organik maddelerdir. Vücuda çeşitli gıdalardan sağlanan bu vitamin ve mineraller bazen çeşitli nedenlerden dolayı karşılanamamaktadır. Böyle durumlarda takviye vitamin ve minerallerden faydalanmak gerekebilir.
