Yemeklerde kullanılan baharatların vazgeçilmezlerinden biri olan kekik, sağlık açısından da büyük faydaları olan bir bitkidir. Keskin kokusu ve hafif acımsı tadı ile et ve balık yemeklerine oldukça yakışan bir aromaya sahiptir. Ballıbabagiller familyasına ait olan bitkisi, 4,5 cm yüksekliğe ulaşabilir. Kurak ve sıcak iklimlerde yetişebildiği için geçmişten bu yana pek çok coğrafyada yetiştirilmiştir. Geçmişte bitkisel tedaviler için de kullanılmıştır. Taze olarak Haziran ayında toplanabilen kekik, standart olarak Ekim ayına kadar kurutulur ve kullanıma hazır hale gelir. İsteğe göre taze olarak da baharat ya da çay niyetine tüketilebilir. Doğası gereği içeriğinde birçok kimyasal barındırmaktadır. Karvakrol, thymol, simol, linaol bunlardan yalnızca bazılarıdır.
Ülkemizde de kekik yetiştiriciliği oldukça yaygın bir şekilde yapılmaktadır. Dünya kekik üretiminin %70’ini ülkemiz karşılamaktadır. İhracat ortalamasında ise %19 ile dünyada ikinci sırada bulunmaktadır. Kekiğin birçok farklı çeşidi bulunmaktadır. Satureja, origanim, Thymbra gibi çeşitler genel olarak sınıflandırılan kekik çeşitleridir.
Kekiğin Besin Değerleri Nedir?
Orta porsiyondaki bir kuru kekiğin besin değeri şu şekilde sıralanabilir:
- 5,52 Kalori
- 1,28 gram karbonhidrat
- 0,18 gram protein
- 0,15 gram yağ
- 0,74 gram lif
- 1,10 mg sodyum
- 16,28 mg potasyum
- 37,80 mg kalsiyum
- 76,00 UI A vitamini
- 1,00 mg C vitamini
Kekik Çeşitleri Nedir?
En sık tüketilen kekik çeşitleri şunlardır:
- İzmir Kekiği
- İstanbul Kekiği (Kara Kekik)
- Toka Kekiği
- Beyaz Kekik (Alanya Kekiği)
- Dağ Kekiği
Kekik Ne İşe Yarar?
Kekik geçmişten günümüze hem yemeklerde hem de doğal ilaç yapımında kullanılan bir bitkidir. Bu geniş kullanım ağı sayesinde her evin mutfağında bulunan bir lezzet halini almıştır. Özellikle balık, tavuk ve kırmızı et ile yapılan yemeklere, piştikten sonra kekik baharatı serpilebilir. Kekik, biraz acı bir tada sahip olduğu için ölçüsü uygun bir şekilde atılmalıdır. Kekiğin hem çiği, hem yağı hem de kuru baharatı kullanılabilir. Tüm bu formları insan sağlığı için oldukça faydalı olacak şekilde kullanılabilir.
Kekiğin Faydaları Nedir?
Kekiğin faydaları şunlardır:
- Kolesterolü dengeler ve kalp sağlığını korur. Yüksek tansiyonun olumsuz etkilerini azaltarak kardiyovasküler sorunların yaşanma riskini en aza indirir.
- Kolon kanseri başta olmak üzere birçok kanser türünü engellemede etkilidir. Kanser hücrelerinin yayılmasını ve büyümesini engeller. Meme kanserine karşı terapötik bir etki gösterir.
- İçeriğindeki A ve C vitaminleri sayesinde bağışıklığı kuvvetlendirir. Soğuk kış aylarında grip, nezle, soğuk algınlığı gibi solunum yolu enfeksiyonları ile savaşır. Beyaz kan hücrelerinin üremesine yardımcı olur ve inflamuar etkisi sayesinde farklı hastalıklara karşı da koruyucu bir etki gösterir.
- Dispraksi olarak bilinen gelişimsel koordinasyon bozukluğu tedavisinde etkilidir. Kişinin fiziksel hareketlerini kısıtlayan bu nörolojik sorun, özellikle çocukların gelişimini olumsuz etkilemektedir.
- Adet sancıları için kullanılabilen kekik, kadınlarda adet döngüsünün doğru bir şekilde gerçekleşmesine yardımcı olur.
- Yoğun A vitamini eksikliğinde görülen gece körlüğüne karşı iyi gelir.
- Bronşit ve kronik solunum yolu hastalıklarını doğal bir şekilde tedavi etmeye yardımcı olur.
- Antiseptik özelliği sayesinde ağız içinde bakteri oluşumunu engelleyerek ağız ve diş sağlığını korur. Diş çürümesi, diş eti iltihabı gibi sorunların önüne geçer.
- Akne, yarın, çatlak gibi cilt sorunlarına karşı olumlu bir etkisi vardır. Antioksidan özelliği sayesinde cilt hücrelerinin kendini yenilemesine yardımcı olur ve yaşlanmayı geciktirir.
- Kepek, yağ, saç dökülmesi gibi sorunları gidermek için kekik kullanılabilir. Kekiğe lavanta yağı ekleyerek daha hoş bir koku almasını sağlayabilirsiniz.
- Kan dolaşımını hızlandırarak kişinin kendini çok daha enerjik ve pozitif hissetmesine yardımcı olur.
- Omea-3 seviyesini yükselterek zihinsel gelişime faydalı olur.
- Doğal bir idrar söktürücüdür.
- Alzheimer ve Parkinson gibi rahatsızlıkların tedavisinde kullanılır.
Kekik Yağının Faydaları Nedir?
En faydalı doğal yağlar arasında yer alan kekik yağı, antik dönemlerden bu yana birçok tedavide kullanılmıştır. Doğal bir antioksidan olan kekik yağı, özellikle solunum yolu rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılır. Vücut içinde biriken enfeksiyonu yok eder. Kanserli hücrelerle savaşır ve vücuttaki toksinin atılmasına yardımcı olur.
Kekik yağının en çok kullanıldığı sorunlar solunum yolu sorunlarıdır. Solunum yollarında sorun olan ve nefes almakta güçlük çeken insanlar kaynar suyun içerisine birkaç damla kekik yağı damlatarak buharını içine çekebilir. Kekik yağı güven içinde cilde de sürülebilir. En etkili alanlarından biri olan cilde uygulanması sırasında ağır ve yavaş hareketlerle masaj yapılmalıdır. Antifungal özelliği olan kekik yağı, mantar oluşumunu engeller. Yaşa bağlı oluşan kırışıklıkların önüne geçer. Özellikle ergenlik çağlarında sivilce oluşumunu engellediği için gençler tarafından da kullanılabilir. İltihaplı sivilcelerin sonrasında oluşan enfeksiyonun önüne geçer.
Kekik Çayının Faydaları Nedir?
En lezzetli doğal çaylardan biri olan kekik çayı, kaynamış su içine bir miktar kekik konarak elde edilir. Sakinleştirici bir etkisi olan kekik çayı, stresli bir gün sonrasında rahatlamanıza yardımcı olur. Tansiyon yükseltmeyen bitki çaylarında olan kekik çayı, bunun aksine hipertansiyonu azaltmaktadır.
Güçlü bir antioksidan kaynağı olduğundan dolayı beyin hücrelerindeki omega-3 yağ asidini arttırarak yaşa bağlı olarak ortaya çıkan demans, Alzheimer gibi hastalıkları engeller. Doğal bir öksürük sökücü olduğu için boğazlarınızı yumuşatmak ve gıcığı gidermek için tüketilebilir. İçeriğinde yer alan temel vitamin ve mineraller sayesinde bağışıklık sisteminizi kuvvetlendirir. Vücut içinde enfeksiyonlarla savaştığı için Zona, HPV, oral herpes gibi enfeksiyona neden olan hastalıklarla mücadele eder. Temel bileşenlerinden biri olan ‘karvakrol’ nörolojik sistem üzerinde bir hayli sakinleştiricidir. Vücut metabolizma hızını yükselterek kilo vermeye yardımcı olur.
Günde 1-2 fincan kekik çayı tüketerek sağlığa olan faydalarından yararlanabilirsiniz. Kronik bir sorunu olan hastalar, tüketmeden evvel mutlaka doktorlarını başvurmalıdırlar.
Kekiğin Yan Etkileri Nedir?
Kekik tüketimi sonrasında görülebilecek yan etkiler şunlardır:
- Kusma ve mide bulantısı
- Mide sorunları
- Mide ekşimesi
- İshal
- Baş ağrısı
Kekik Nasıl Kullanılır?
Kekik, farklı şekillerde kullanıma sahiptir. Kekiğin hangi formunu aldığınıza göre değişkenlik gösteren kullanım alanları çeşitli faydaları ile öne çıkmaktadır. Kekiğin bitkisi çay yapmak için kullanılabilir. Su ile kaynatılan kekik bitkisi günde 2 fincan tüketilebilir. İsteğe göre içine limon ya da bal da konulabilir.
Kekik bitkisinin kurutulması ile elde edilen kekik baharatı et ve balık yemeklerine ayrı bir lezzet katmasından dolayı sıklıkla kullanılır. Bunun dışında birçok özel sosa ve salataya da kekik baharatı konulabilir. Kekiğin bir diğer kullanım alanı ise yağının çıkarılarak kozmetik sektöründe kullanılmasıdır. Kekik yağı; saç bakım kremleri, şampuanlar, cilt kremleri gibi kozmetik ürünlerinde kullanılabilir. Aktarlardan bulabileceğiniz kekik yağını doğrudan cildinize de uygulayabilirsiniz. Ek olarak boğaz ağrısına iyi geldiği düşünüldüğü için pastillerde de kullanılmaktadır.
Kekik Tüketimi Ne Kadar Olmalıdır?
Günlük kekik tüketimi, uygulama alnına göre değişkenlik gösterebilir. Kekik baharatı biraz acı bir aromaya sahip olduğu için yemeklere az miktarda atılmalıdır. Fazla kekik, yemeğinizin acı bir tat almasına neden olabilir. Kekik yağı tüketimi oral yolla yapılmamalıdır. Cilt üzerine sürülebilen ya da solunum yolu ile içe çekilebilen yağ, bölgesel olarak az miktarda kullanılmalıdır. Kekik çayı tüketmek isteyenler ise günde 2 fincan çayı aşmamalıdır. Aksi durumda kekiğin ciddi yan etkileri görülebilir.
Kimler Kekik Kullanmamalıdır?
Yüksek tansiyon hastaları, hamileler, çocuklar ve çeşitli kronik sorunu olan hastalar kekik çayı ve yağı tüketiminden evvel doktorlarına başvurmalıdırlar. Kekiğe alerjisi olmayan insanlar, kuru kekik olan baharatı tüketebilirler.
Kekik Nerede Yetişir?
Ülkemizin pek çok noktasında kekik yetiştiriciliği yapılmaktadır. Özellikle Akdeniz bölgesinde Türkiye’nin en iyi kekikleri yetiştirilmektedir. Antalya’da bulunan Beyçukuru, Göktepe, Çimi, Yaylacık gibi bölgelerde kekik yetiştirilmektedir. Bu yörelerde yetiştirilen kekik çeşitlerinin 20 tanesinden kekik yağı çıkarılabilmektedir. Kekik sıcak ve kurak iklimleri sevdiği için genellikle Ege ve Akdeniz topraklarında yetişmektedir.
Kekik Nasıl Saklanır?
Taze bir kekiğin tadı ve dokusunun kaybedilmemesini sağlamak için buzdolabı ya da dondurucuda saklayabilirsiniz. Buzdolabı poşetine koyduğunuz taze kekiğin ağzını kapayarak muhafaza etmeniz gerekmektedir. Üzerine tarih etiketi koyduğunuz kekiği derin dondurucunuza koyabilirsiniz.
Kekik baharatı ise baharat kutularında saklanabilir. Kapağının kapalı tutulması ve hava almaması, tazeliğini muhafaza etmesine izin verir. Kekik yağı ise oda sıcaklığında saklanmalı ve kendi kabından çıkarılmamalıdır. Uçucu bir madde olduğu için kapağının açık bırakılması durumunda etkisini yitirebilir.
Kekik Kaç Kaloridir?
Kekik, sağlıklı bir besin olmasının yanında düşük bir kaloriye de sahiptir. 100 gramlık bir kuru kekikte 101 kalori vardır.
