Taze ve mevsiminde yetişmiş meyve ve sebzeler, insan vücudunun ihtiyaç duyduğu birçok vitamin ve mineralin alınması için temel kaynaklar arasında yer alır. Yaz aylarında yetişen meyveler biraz daha çeşitlilik gösterebiliyor. Yaz aylarının en çok sevilen meyvelerinden bir tanesi de karpuzdur. Sıvı ve şeker oranının yüksek olması sayesinde ferahlatıcı ve lezzetli olan karpuz, sağlığa birçok fayda sağlayabiliyor. %92'sinin sudan oluştuğu bilinen bu yaz meyvesi, mineral ve vitaminler açısından da zengin içeriğe sahip. Suyun yanı sıra lif içeriği sayesinde de kabızlığı önlemeye yardımcı olan karpuz, sindirim sisteminin düzgün işlemesine de destek verir. Bu sayede vücudun su dengesini korurken tok hissetmenize de yardımcı olur. Tatlı krizlerini en hafif şekilde atlatmanın veya önlemenin iyi bir yolu olan karpuz, kanserden kalp hastalıklarına kadar pek çok rahatsızlığa karşı koruma sağlar. Yaz aylarının sembol meyvelerinden biri olan karpuz, kilo kontrolüne de yardımcı olmaktadır.
Tekli ve çoklu yağ asitlerinden zengin olan karpuz, kandaki kötü kolesterol olan LDL seviyesini düşürmeye ve kalp sağlığını korumaya destek olur. Karpuzun çekirdeği ise çiğnemek veya doğrudan yutmak fark etmeksizin faydalı ve tüketilmesi önerilen bir parçasıdır. Hücre zarının yapısının korunmasında, sinir iletiminin sağlanmasında görev alır. Yağ asitlerinden zengin karpuz çekirdeği, bu etkileri sayesinde öğrenme sırasında beyne yardımcı olur, hafızayı güçlendirir.
Karpuz kan basıncını düzenleyerek, tansiyonu kontrol altına alır. Kansere karşı korumada yardımcı olur, kanser hastalarında oluşabilecek yan etkinin azalmasına da yardımcı olur. Vücutta yağ birikimini engellemektedir. Sindirim sistemine etki ederek düzenler, kabızlığı, hazımsızlığı önlemektedir. İçerdiği kolin sayesinde hafızayı güçlendirmektedir. Kas ağrılarını azaltıp, egzersiz sonrası toparlanma süresini kısaltmaktadır, bu özelliği ile spor öncesi veya sonrası tüketimi önerilmektedir. Karpuz, uykusuzluk problemine de iyi gelen bir meyvedir. Yüksek magnezyum içeriği ile kaliteli uyumaya yardımcı olarak uyku bozukluklarını azaltır. Tüm bunların yanı sıra cilde de etki eder nemi artırır, saç hücrelerine de yarar sağlar. Bu faydaların vücutta en iyi şekilde sağlanabilmesi için sağlıklı ve dengeli bir beslenme planının içerisinde karpuzun dozunda tüketilmesi gerekir.
Karpuzun en çok bilinen faydaları aşağıda listelenmiştir:
Sıvı Kaybını Önler
İnsan vücudunun çok büyük oranını su oluşturur. İnsan vücudunun temel sıvısı sudur. Bazen çeşitli sebeplerle vücutta olması gerekenden daha fazla sıvı kaybı olur. Dehidratasyon da denilen bu sıvı kaybı, sıcakların artmaya başladığı yaz günlerinde daha da ön plana çıkar.
Vücuttan sıvı kaybını önlemek için en başta günlük önerilen su miktarının tüketilmesi sağlanmalı ve buna ek olarak karpuz gibi yüksek su içeren bir besinin tüketimi de mutlaka sağlanmalıdır. Karpuzun içerisindeki %92 oranındaki su, hem vücut ısısının hem kan basıncının azaltılmasında hem de vücudun ihtiyacı olan suyu karşılaması açısından etkilidir.
Su oranı çok yüksek olan karpuzun diüretik özelliği de mevcuttur. Diüretik, sık sık idrara çıkmak olarak tanımlanır. Bu özelliği sayesinde karpuz, içerisindeki yüksek su oranı ile vücuda su desteği sağlarken aynı zamanda diüretik özelliği ile vücuttan fazla ödemin atılmasına yardımcı olarak zararlı maddelerin de vücuttan uzaklaşmasını sağlayan bir yaz meyvesidir.
Cilt Sağlığını Destekler
Karpuz içerdiği yüksek miktarda C vitamini, A vitamini, B vitamini ve antioksidan içeriği sayesinde saçlara ve cilde faydaları olan bir yaz meyvesidir. Yüksek su içeriği sayesinde ve A vitamini içeriği sayesinde saçları nemlendiren sebum denilen yağın normal seviyelerde üretilmesini ve aşırı sebum oluşumunu önleyerek cildi ve saçları besler, daha canlı ve sağlıklı gösterir. C vitamini içeriği ile cildin sağlıklı ve esnek olmasını sağlayan bir protein olan kolajen yapımına yardımcı oluyor; cilt hücrelerini oluşturmasının yanında hücreleri onarır. Ciltteki kuruluğu giderir, güneş lekelerini yok eder, siyah noktalarla savaşır, gözenekleri temizler ve cildin ihtiyacı olan vitamini sağlar. Aynı zamanda sıcak yaz aylarında vücudu nemlendirmeye de destek olur. Su oranı yüksek olan karpuz gibi bir besinin tüketimi, günlük en az iki litre su tüketimi ile de desteklendiğinde vücudun nem dengesinin korunmasında oldukça etkilidir. Nemin belli seviyelerdeki oranının korunması; cildin düzenli olarak yenilenmesi, cilt sağlığının korunarak cilt kusurlarının önlenmesi açısından çok önemlidir. Karpuzun içerdiği yüksek orandaki su, bu nem oranının sağlanmasını destekler. Aynı zamanda içerisindeki yüksek vitamin ve mineral içeriği de cildin güzelleştirilmesi, kuruluk ve egzama gibi sorunların önlenmesi üzerinde etkilidir.
Bağışıklık Sistemini Güçlendirir
Bağışıklık sistemi, vücut için tehlike oluşturan her türlü dış etkene karşı vücudu savunan sistemdir. Antioksidanlar ise hücrelerin ihtiyacı olan enerjiyi üretirken ortaya çıkan zararlı maddeleri uzaklaştırmaya yarayan bileşenlerdir. Zararlı maddeler vücuttan atılamaz ise bağışıklık sistemi hücrelerinde birikiyor ve bu hücreler görevlerini yapamaz hâle geliyor.
Domates, karpuz, kuşburnu, pembe greyfurt gibi kırmızı renkli meyvelerde görülen antioksidanlardan zengin olma karpuz için de geçerlidir. İçeriğinde yer alan likopen, beta karoten, lutein gibi antioksidanlar kolon, prostat, göğüs ve akciğer kanserlerine karşı koruma sağlar. Yapılan bilimsel çalışmalara göre, karpuzun özellikle prostat kanserine karşı koruyucu olduğu görülmüştür. Likopen isimli içerdiği bu antioksidan özelliği ile kanser hücrelerini bloke eder ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Çok güçlü bir antioksidan olan likopen, hücrelerin korunmasında ve toksinlerin atılmasına yardımcıdır. Likopen aynı zamanda cildi zararlı UV ışınlarından korur. Bunun yanında yüksek C vitamini içeriği sayesinde vücutta kanser oluşumuna sebebiyet veren serbest radikallerin oluşumunu engeller. Kanser de bağışıklık sistemi ile ilgili bir hastalık olduğu için karpuzun antioksidan etkisi kanser için de faydalıdır.
Karpuz antioksidan özelliği ile vücuttaki toksinleri temizlemeye yardımcı olur ve bağışıklık sistemini güçlendirmeye de yardımcı olur.
Kan Basıncını Düzenler
Kanın kalp tarafından vücuda pompalanırken damar duvarlarına yaptığı basınca kan basıncı denir. Tansiyon da denir.
Karpuzun yüksek likopen içeriği, vücudun kalp ve damar hastalıklarından korunmasına yardımcı olur. Likopen, atardamar esnekliğinin korunması ve güçlendirilmesi gibi etkilere sahiptir. Bu özelliği sayesinde damarlarda tıkanıklığa neden olabilecek maddelerin tıkanıklık yapmasına engel olur, damar sertliği gibi hastalıklara karşı koruma sağlar, yüksek tansiyonun önlenmesine de katkıda bulunur.
Karpuzun içeriğinde sitrülin denilen bir amino asit de mevcuttur. Sitrülin, vücutta bulunan nitrik oksit seviyelerini artırır, böylelikle damarların genişlemesini sağlar. Bunun sonucunda kan basıncı düşmüş olur ve kalp sağlığı korunur.
Karpuz içerisinde bulunan potasyum ve magnezyum mineralleri ile kan basıncı düşürülür. Potasyumun vazodilatatör de denilen kan damarlarını genişletme özelliği vardır. Karpuzda bulunan karotenoidler atardamar duvarlarına etki ederek yüksek kan basıncı, kan pıhtıları, felç, kalp krizi gibi hastalıkların risklerini azaltmaya yardımcı olur.
Dünya üzerindeki ölüme en çok neden hastalık grubunun kalp ve damar hastalıkları olduğu biliniyor. Bu açıdan bu hastalıkları önleyebilen veya tedavisine yardımcı olan içeriklere sahip karpuzun düzenli olarak tüketilmesi son derece faydalı olacaktır.
Karpuzun Zararları Nelerdir?
Karpuz genel olarak çok faydalı bir yaz meyvesidir. Ancak bazı durumlarda bazı kişiler için birtakım zararları da söz konusudur.
Karpuz, yüksek potasyum içeriğinden dolayı böbrek hastaları için riskli bir seçim olabilir, tüketmeden önce mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Karpuz; şeker hastası olan bireylerde problemlere neden olabilmektedir. Şeker hastalığı olan bireyler karpuz tüketmeden önce mutlaka hekimlerine danışmalıdır. İnsülin direnci, hipoglisemi, yaşayan kişiler de karpuz tüketirken porsiyon kontrolüne çok dikkat etmeli.
Karpuz, tuvalete sık çıkan bireylerde tüketildiği zaman tuvalete çıkma oranını daha fazla artırabilir.
Karpuzu yemekten hemen sonrasında tüketmek hazmı zorlaştırır.
Taze olmayan karpuz tüketimi bağırsak faaliyetlerini bozabilir ve mide bulantısına neden olabilir.
Karpuz Çok Yenirse Ne Olur?
Her gıda ürününde olduğu gibi karpuzun fazla tüketilmesinin de bazı sonuçları olacaktır. Karpuzun aşırı tüketilmesi sonucunda gaz oluşumu oluşabilir. Özellikle yemekten sonra tüketilmesi bu durumu daha da artırıp şişkinliğe neden olabilir. Yine fazla karpuz tüketimi ishale de sebebiyet verebiliyor. Karpuz normal sınırlarda tüketilmesi uygun ölçüde tansiyonu düşürür ve düzenler ancak aşırı bir şekilde tüketilmesi sonucunda kan basıncı seviyesi istenmeyen seviyelere düşebilir. Bu olumsuz etkilere karşılık, karpuz tüketimine dikkat edilmesi tavsiye edilmektedir.
Karpuz Tüketerek Diyet Yapılır mı?
Evet, karpuz tüketerek diyet yapılabilir. Hatta karpuz diyeti, yaz aylarının en popüler diyetlerinden biridir. Karpuz, düşük kalorisi ve yağ içermemesi ile yazın zayıflamak isteyenler için harika bir seçenektir.
Sadece karpuz yiyerek zayıflamak zordur hatta bu şekilde kilo alınabilir. Zaten karpuz diyeti de sadece karpuz içermez. Bu diyette ana besin karpuzdur ancak listede karpuzun yanında kan şekerini dengeleyici ek besinler de yer alır. Karpuz diyeti ile zayıflama için dikkat edilmesi gereken en önemli nokta yenilen karpuz miktarıdır. Karpuz aşırı yüksek şeker oranı ile kilo almaya neden olur, dikkatli olmakta fayda var. Yaklaşık bir hafta uygulanan karpuz diyeti ile ortalama 5 kilo verilebilir.
Yaz mevsimi ağır ve yağlı yiyeceklerin tüketimi zorlaşır. Bu da karpuz diyetinin yapılmasının daha kolay olabileceğini gösterir. Sıcak yaz günlerinde hem serinleyerek kilo vermeyi sağlayacak bir diyet hem de hararetinizi ve susuzluğu bu diyet ile dindirmek kolaylaşır. Yine de diyeti uygulamadan önce doktora danışmak daha faydalı olacaktır.
Karpuz İçerisinde Bulunan Vitaminler Nelerdir?
Su ve lif içeriği yüksek bir meyve olarak bilinen karpuz, vitamin ve mineraller açısından da oldukça zengin bir meyvedir. Karpuzun içerisinde bulunan vitaminler aşağıda listelenmiştir:
- A vitamini
- B1 vitamini
- B3 vitamini
- B5 vitamini
- B6 vitamini
- B92 vitamini
- C vitamini
100 gram karpuz günlük vitamin ihtiyacının ne kadarını karşılar sorusunun cevabı aşağıda listelenmiştir:
- C vitamini gereksiniminin yüzde 14'ünü,
- A vitamini gereksiniminin yüzde 12'sini,
- B1, B5, B6 vitaminlerine olan gereksinimin yüzde 2'sini karşılar.
Karpuz Nasıl Tüketilmeli?
Karpuzun faydalarından daha iyi şekilde faydalanmak için nasıl tüketilmesi gerektiğinin de bilinmesi son derece önemlidir. Öncelikle karpuz oda sıcaklığında kesilmeden bırakılınca içerisindeki antioksidan miktarı artacaktır. Bu nedenle karpuzun yenmek için kesene kadar buzdolabına konulmaması önerilir. Kestikten sonra da buzdolabında muhafaza edilmeli ve 3 ile 4 gün içerisinde tüketilmelidir.
Spordan hemen sonra karpuz tüketilmesi önerilir. Böylelikle kas ağrısını azaltmaya yardımcı olur, kasları güçlendirir, egzersiz sonrası toparlanma sürecini hızlandırır.
Karpuzu daha çok yemeklerden 2-3 saat sonra porsiyon kontrolü yaparak ara öğünlerde tüketebilirsiniz, ana öğün olarak tüketilmesi çok tavsiye edilmiyor. Karpuz yüksek şeker içeriği nedeni ile günde 2 dilimden fazla tüketilmemesi önerilir.
Karpuz, lif içeriği ile tokluk hissi sağlar ancak bazı meyvelerin aksine tek başına tüketilmesi halinde uzun süreli bir tokluk hissi sağlayamıyor. Bu nedenle karpuzun, peynir gibi protein kaynağı ya da ceviz, badem ve fındık gibi yağlı tohumları ile birlikte tüketilmesi daha uzun süreli tokluk hissi sağlayacaktır. Ayrıca başka gıdalarla tüketilen karpuzun porsiyon kontrolü de kolaylaşacaktır.
Karpuz kadar karpuz çekirdeklerinin de faydası vardır. Çekirdek, karpuzla birlikte tüketilebilir ya da bu şekilde yiyemeyenler için kuruttuktan sonra kuruyemiş şeklinde de tüketilebilir.
Son olarak karpuzun suyunun tüketilmesinden ziyade meyve olarak tüketilmesi daha çok tavsiye edilir.
Karpuz Ne Sıklıkla Tüketilmeli?
Karpuz bir yaz meyvesi olduğundan yazın doğal olarak yetişir ve en sağlıklısı yazın, mevsiminde tüketilmelidir. Yani karpuz yaz mevsimi boyunca her gün tüketilebilir, tabii ki günlük 2 dilimi geçmemek şartı ile.
Diyabet ve insülin direnci gibi hastalığı olanlar ise karpuzu günde en fazla 200 gram şeklinde ve haftada en fazla 3-4 kez tüketmeye özen göstermeliler.
Karpuz Kaç Kaloridir?
Karpuz, 100 gramında 30 kalori bulundurur. 1 ince dilimi ise yaklaşık 300 gram kadar olup 90 kalori içerir. Karpuzun 100 gramında 7,55 gram karbonhidrat, 0,61 gram protein, 0.15 gram yağ, 0,4 gram lif içermektedir.
