Karabuğday (Fagopyrum esculentum), kuzukulağıgiller familyasından Fagopyrum cinsine dahil bir hububat ve bitki türüdür. Tahıl benzeri türüne dahil edilir. Eskiden Polygonum cinsi altında sınıflandırıldığı da olmuştur. Verimliliği buğdaya göre daha azdır. İçinde %11 protein ve %2 yağ içerir. Bununla birlikte, kurak ve engebeli arazilerde ve serin iklimlerde yetişebilme özeliği vardır. Hızlı ürer ayrıca zararlı otların gelişmesini de engeller. Unu tek başına ekmek yapımına uygun değildir. Yapısı bir tahıldan daha çok kabuklu yemişe benzerlik göstermektedir. En çok Bağımsız Devletler Topluluğu ve Polonya'da yetiştirilir. Fransa, Kanada ve ABD'de kümes ve çiftlik hayvanları yemi olarak kullanılır. Fransa'nin Normandiya bölgesinde karabuğday unundan bir çeşit krep/höşmer yapılır. Rusya'da ve Orta Avrupa'da aşı, tipik bir kırsal kesim yemeğidir. Kore'de yöresel bir peltenin , Japonya'da ise uzmanlık gerektiren, özel restoranlarda sunulan bir çeşit erişte (soba) ve çorbasının temel malzemesidir. Son yıllarda karabuğday, glütensiz bira üretiminde de diğer tahılların yerine kullanılmaktadır.
Karabuğdayın Besin Değerleri Nedir?
Karabuğday kolesterol içermiyor. İçerisinde %2 yağ, %11 protein bulundurur. Hazmedilir protein bulunduran yiyecek soya fasulyesinden bile daha besleyicidir. Aminoasit yönünden zengin olan karabuğdayın içindeki proteinin %74’ü vücut tarafından kullanılabilmektedir. Bitkisel proteinler arasında en yüksek oran olan %74, benzer besinlerde çok daha düşük seviyelerdedir. Kompleks karbonhidrat değeri ise %75’e ulaşmaktadır. B1, B2 vitamini, potasyum, magnezyum, fosfat, mangan, kalsiyum, fosfor, demir, çinko ve lif bulunduran bitki bu sebeplerle karabuğday diyeti yapanlar tarafında ilk sıraya alınmıştır. Pişmemiş karabuğday yalnızca 340 kalori içerir, pişirilmiş halde ise kalori 149’a düşmektedir.
Karabuğday Ne İşe Yarar?
Karabuğdayın protein değeri oldukça yüksektir. Et yerine yiyebileceğiniz besinlerden biri olan karabuğday, aynı zamanda lif oranı da çok yüksek olduğu için sindirimi de gayet kolaydır. Böylece sindirim sistemi hastalıklarına da iyi gelir. Gluten içermeyen besin olmasından ötürü karabuğday çok değerlidir. Özellikle çölyak hastaları için gluten içermeyen gıdaların tüketilmesi oldukça önemlidir. Karabuğday içerisinde bulunan rutin sayesinde kolesterol düşürücü etkisi vardır. Kalp dostu olan karabuğday, düzenli kullanımda hipertansiyon riskini de azaltır. Karabuğday, glisemik indeksi düşük besinler arasında yer alır. Kan şeker seviyesini yavaş yavaş düşürerek kontrol altına alır.Magnezyum, demir, fosfor ve potasyum yönünden çok zengin olan karabuğday, kansızlığa da iyi gelir. Karabuğday düşük yağ oranı olmasıyla bilinir. İçerisinde bulunan yüksek lif sayesinde uzun süre tok tutar. Çorbalarda, salatalarda ve yemeklerde kullanılarak kolayca kilo verilebilir. Karabuğdayın içerisinde bulunan B1, B3, B5 VE B9 vitaminleri sayesinde sağlıklı bir cilt ve güçlü saçların oluşmasını sağlar. İçindeki rutin maddesi sayesinde kırışıkları önler. Keratin, tırnak ve saçların temel bileşenidir. Karabuğday, keratin üretimi için gerekli amino asitleri içerir. Saçların kolayca uzamasına yardımcı olur. İçerisinde bulunan bileşenler ve antioksidanlar sayesinde kolon kanseri, göğüs kanseri gibi hastalıklara karşı koruyucu görev üstlenir. İçerisindeki potasyum oranı oldukça yüksek olan karabuğday tansiyonu dengeliyor. Karabuğday, kolin bileşeni sayesinde tam bir karaciğer dostudur. Böylece karaciğer yağlanmasının azalmasına yardımcı olur.
Karabuğdayın Faydaları Nedir?
- Karabuğday, gluten içermediği için çölyak hastalarına ve glutensiz beslenenlere iyi gelen faydalı bir besindir. Diyetlerinin vazgeçilmez besinlerinden biri oluyor.
- İçinde bulunan yüksek protein, lif ve düşük yağ sayesinde zayıflamak isteyenlerin yardımına koşuyor.
- Adı bize pek tanıdık gelmese de içindeki kolin adlı madde sayesinde karaciğerin yağlanmasını azaltıyor, daha sağlıklı bir hayat sunuyor.
- Karabuğday kabuklarıyla yapılan yastıklar, baş ve boyun bölgesine mükemmel bir uyum göstererek baş ve boyun ağrılarını iyileştirici etki gösteriyor, huzurlu bir uyku sağlıyor.
- Yine karabuğday kabuklarıyla yapılan yastıklar, kışın sıcak ısı torbaları, yazın ise soğuk ısı torbaları şeklinde kullanılabiliyor.
- İçindeki potasyum başta olmak üzere birçok yararlı maddenin etkisiyle yüksek tansiyonu düşürmede önemli bir görev üstleniyor.
- Tıpkı tansiyon gibi yüksek kolesterolü de düşürerek kolesterol hastalığı olanlara destek oluyor.
- Tansiyonu ve kolesterolü düşürmesi sayesinde kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskini azaltıyor.
- Karabuğday, bolca magnezyum bulundurduğundan kan şekerinin dengelenmesine yardımcı oluyor, bu sayede diyabet hastalarına da destek oluyor.
- Lifli yapısı sayesinde sindirim ve boşaltım sistemlerinin sağlıkla işlemesini sağlıyor, özellikle bağırsak sağlığını korumada oldukça önemli görevler üstleniyor.
Karabuğdayın Yan Etkileri Nedir?
Karabuğdayın tüm güzel özelliklerinin yanı sıra fazla tüketiminde ve baz hassas bünyesi olanlarda bazı yan etkilere sebep olabilmekte. Karabuğday doğru miktarda tüketildiğinde bir zarar vermiyor aslında. Yine de özellikle glutensiz beslenmeniz gerekiyorsa dikkat etmeniz ve doktorunuza danışarak kullanmanız önem kazanıyor. Aşırı miktarlarda tüketildiğinde özellikle hassas bünyesi olanlar üzerinde kaşıntı, alerji ya da ishal gibi etkiler gösterebiliyor. Bu nedenle, tekrar söylemekte yarar var: Karabuğday ya da farklı bir yiyeceği ilk kez tüketecekseniz ya da tedavi amaçlı kullanmayı düşünüyorsanız öncesinde mutlaka ama mutlaka doktorunuza danışmalı, doktorunuzun tavsiyeleri doğrultusunda hareket etmeniz oldukça önemlidir..
Karabuğday Nasıl Kullanılır?
Karabuğday aslında birçok farklı yemek içinde kullanılabiliyor. Pilavdan çorbaya, dolmadan salataya çeşit çeşit yemekte bulgur ya da pirinç etkisi yaratıyor desek yanlış olmaz. Karabuğday unu da aynı şekilde birçok hamur işinde yer buluyor kendine. Özellikle glutensiz beslenmesi gerekenlerin ya da glutensiz beslenmeyi tercih edenlerin mutfağında kendine sık sık yer buluyor. En az bilinen ve en sıra dışı kullanımıysa ondan yastık yapmak aslında. Karabuğday kabuklarından hazırlanan bu doğal yastıklar, faydalarında da bahsettiğimiz gibi hem baş ve boyun ağrılarına iyi gelmesi hem rahat bir uyku sağlaması hem de kışın sıcak yazın soğuk ısı torbaları şeklinde kullanılabilmesi nedeniyle oldukça büyük avantajlar sağlıyor. Aslında tahıldan ziyade kabuklu bir yemiş olan karabuğdayın kendisini en popüler kılan özelliği buğdaygillerde bulunan gluten maddesi içermemesidir. Öte yandan tohumları boyut ve kullanım şekli itibarı ile buğdaya büyük benzerlik gösterir.
Karabulgur veya buğday pilavı ile aynı malzeme ve yöntemleri kullanarak, tarifiniz sitemizde bulabileceğiniz bir karabuğday pilavı hazırlayabilirsiniz. Bol suda haşlayıp yeşillikler ve diğer malzemelerle karıştırarak kısır benzeri bir karabuğday salatası hazırlayabilirsiniz. Haşladıktan sonra bir el blenderi ile çekerek sebzelerle karıştırıp et sulu bir karabuğday çorbası yapabilirsiniz. Yoğurdun içine karıştırıp üzerine biraz zeytinyağı ve keten tohumu ekleyerek doyurucu bir ara öğüne dönüştürebilirsiniz. Bulgur veya pirinç yerine dolmalarınıza ve zeytinyağlılarınıza katabilirsiniz. Karabuğday unu kullanarak glutensiz hamur işleri hazırlayabilir, hatta kepekli un ile karıştırarak koyu renkli, güzel kokulu bir ekmek bile yapabilirsiniz. Tatlılarınızın besin değerini arttırmak ve farklı bir lezzet katmak için de beyaz un yerine karabuğday unu kullanabilir veya yarı yarıya beyaz unla karıştırabilirsiniz.
Tüketimi Ne Kadar Olmalıdır?
Karabuğday diyeti günde 3 öğün karabuğday lapası tüketilerek yapılır.
Kimler Karabuğday Kullanmamalıdır?
Her ne kadar faydalı içeriğe sahip olsa da kalori açısından yüksektir. sorusu bu yüzden merak konusudur. Yüksek kalorili bir besin olduğu için aşırı tüketildiğinde kilo alımına sebep olabilir. Karabuğday alerjisi olanların tüketmemesi gerekir. Alerjik reaksiyonlara sebep olabileceği için alerjik bir bünyeye sahipseniz dikkatli tüketmenizde fayda vardır.
Aşırı tüketime bağlı olarak bulantı, kusma, kaşıntı gibi yan etkiler oluşturabilir.
Karabuğday Nerede Yetişir?
Ülkemizde pek üretimi yapılmamaktadır. Çok kurak ve serin bölgelerde yetişen karabuğday, iklim şartlarının uyumsuzluğundan dolayı ülkemizde yetişmiyor. Dünya'da en çok Estonya, Litvanya, Polonya gibi ülkelerde yetiştiriciliği yapılmaktadır. Kurak, serin ve engebeli alanlarda yetişen ürün, çevresinde zararlı ve yabani otların yetişmesini de engellediği için çiftçiler tarafından tercih edilir. Nemli ve serin iklim seven karabuğday çiçeği, 60 ila 100 gün içinde yetişir. Çiçeklenme zamanında oluşacak yüksek sıcak ve soğuk, karabuğday verimi için olumsuz sonuçlar doğurabilir. Don gibi hava olayları bitkinin ölmesine sebep olabilir. Hassas olan karabuğday bu sebeple ilkbahar donları bittikten sonra nisan ve temmuz ortasında ekilebilir. Her toprağa uyum gösteren karabuğday, dekara 5 kilogram tohum alınarak ekilir. Serpme ekim tercih edildiğinde 10 kilogram tohum kullanılır. 2 – 3 cm kadar derine ekilmesi önerilen bitki, fazla gübrelemeye de gerek duymaz. Fosforlu ve potasyumlu az miktarda gübre ürün alımı için yeterli olur. Bir ay içinde çiçeklenen ve tohum veren karabuğday, kuruduktan sonra biçerdöverle hasat edilir. Verim ortalaması 60 ile 230 kilogram arasında değişir, Türkiye’de 100 ile 140 kilogram arasında hasat yapılırken sulak bölgelerde 200 kiloya kadar verim çıkabilir.
Karabuğday Nasıl Saklanır?
Kuru tahılların mümkün olduğu kadar uzun süre depolanması için üç temel koşula uyulması gerekiyor: doğrudan güneş ışığına maruz kalmak karabuğdaya zarar verdiğinden yer karanlık olmalıdır; + 5 ve + 25 ° С içindeki sıcaklık rejimi; nem% 60'ı geçmemelidir. Bu koşullara uymazsanız ve karabuğdayı, örneğin sıcak bir odada açık bir rafta bırakırsanız, kapta yoğuşma görünecek ve tahıl hızla bozulacaktır. Ürün doğrudan güneş ışığına çıkarsa ve nem yükselirse aynı şey olur. Dondurucuda tahılların raf ömrü Karabuğdayı sıfırın üzerindeki sıcaklıklarda başarıyla depolandığından, dondurucuya yerleştirmek pratik değildir. Donma sonucunda faydalı özelliklerini ve tadını hızla kaybedecek ve ürünün atılması gerekecektir.
Karabuğdayın depolandığı odada açıklanan koşullar karşılanırsa ürün iki yıla kadar kullanılabilir durumda tutulmuş olur. Kuru karabuğday 8 ila 24 ay saklanabilir. Ürünün tazeliğinin yalnızca sıcaklık ve nemden değil, aynı zamanda tahılın bulunduğu ambalajdan da etkilendiğini unutmayın.
Karabuğday Kaç Kaloridir?
Karabuğday kalori değeri pişmiş olup olmamasına göre değişkenlik gösterir. Pişmemiş karabuğday yalnızca 340 kalori içerir, pişirilmiş halde ise kalori 149’a düşmektedir.
