Aip diyeti, otoimmün hastalık semptomlarını azaltmak için geliştirilmiş beslenme programıdır. Diyette tüketilmesi serbest ve yasak olan besinler vardır.
Diyetin eliminasyon aşamasında nightshade sebzeler, tahıllar, baklagiller, yumurta, süt, fındık ve yağlı tohumlar, bazı içecek çeşitleri, işlenmiş bitkisel yağlar, rafine şeker ve işlenmiş şeker tüketimi yasakken sebze, taze meyve, yumrular, minimal düzeyde işlenmiş etler, fermente ve probiyotik besinler, minimal işlenmiş bitkisel yağlar, otlar, baharatlar, kemik suyu, sirke ve doğal tatlandırıcı tüketimi serbesttir.
Aip Diyetinde Ne Yenir?
Aip diyetinde tüketilmesi serbest olan besinler aşağıda listelenmiştir.
- Roka, karalahana, ıspanak, pazı, pancar, kıvırcık, tere, karahindiba, roka, yer lahanası, turp, karnabahar, brokoli, kabak, enginar, havuç ve balkabağı
- Ölçülü olarak muz, kavun, yaban mersini, çilek, frambuaz gibi taze meyve çeşitleri
- Tatlı patates gibi yumrular
- Ciğer, böbrek, yürek, dalak gibi sakatatlar
- Yabani av hayvanları, deniz mahsülleri, kümes hayvanları gibi minimum işlenmiş etler
- Hindistan cevizi yağı, avokado, hayvansal yağlar, zeytin, zeytinyağı ve palm yağı
- Lahana turşusu, turşu, kombuça, hindistan cevizi yoğurdu ve hindistan cevizi kefiri gibi fermente probiyotik besinler
- Kekik, nane, biberiye, defne yaprağı, fesleğen, lavanta, kişniş, zerdeçal, zencefil, tarçın ve safran gibi baharatlar
- Balzamik sirkesi, elma şarabı sirkesi, kırmızı şarap sirkesi
- Bal ve akçaağaç şurubu gibi doğal tatlandırıcılar
- Yeşil çay, siyah çay
- Kemik suyu
1. Sebzeler
Aip diyetinde günlük 8 ila 14 porsiyon arasında serbest olan sebzelerin tüketimi önemlidir. Tabağa sülfürden zengin sebzeler eklenmeli, yeterli miktarda tüketilmelidir.
Aip diyetinde roka, ıspanak, kıvırcık marul, karalahana, pazı, tere, karahindiba ve havuç yaprağı gibi yeşil sebzelerin tüketimi serbesttir. Bununla birlikte roka, lahana, karnabahar, brokoli, yer lahanası, hardal otu, soğan, sarımsak, yeşil soğan, pırasa gibi sülfür içeren sebzeler; havuç, limon, misket limonu, kuşkonmaz, tatlı patates, enginar, pancar, şalgam, kabak, balkabağı gibi renkli sebze türlerinin tüketimi serbesttir.
2. Taze Meyve
Aip diyetinde tüketilen meyvelerin fruktoz içeriği 10 ila 20 gramı geçmemelidir.
Diyette yaban mersini, çilek, frambuaz gibi fruktozdan fakir olan meyve tüketimi önerilirken şeker oranına dikkat ederek diğer meyvelerin tüketimi serbesttir.
3. Yumrular
Tatlı patates, Kudüs enginarı, Çin enginarı ve taro gibi yumru besinlerin tüketimi serbesttir.
4.Minimal İşlenmiş Et
Aip diyetinde haftada en az 5 defa olacak şekilde ciğer, böbrek, yürek, dalak ve dil gibi sakatat çeşitlerinin tüketimi önerilir. Balık, karides, kalamar, midye, kerevit, ıstakoz, deniz tarağı ve ahtapot gibi avlanmış ve çiftlik deniz mahsülleri haftada en az 3 defa tüketilmelidir. Aynı zamanda dana eti, koyun eti, kuzu eti, hindi eti, tavuk eti ve diğer av hayvan etlerinin tüketimi serbesttir. Doğal yemle beslenen ve serbest dolaşan et tercih edilmesine özen gösterilmelidir.
5. Fermente, Probiyotik-Zengin Yiyecekler
Aip diyetinde turşu, lahana turşusu, su kefiri, hindistan cevizi kefiri, hindistan cevizi yoğurdu, kombuça, kimçi gibi fermente ve probiyotik içeriği yüksek olan besinlerin tüketimi serbesttir. Bunun yanı sıra probiyotik takviyelerin kullanılması da önerilmektedir.
6. Minimal İşlenmiş Bitkisel Yağlar
Zeytinyağı, avokado yağı, avokado, hindistan cevizi yağı, palm yağı, zeytin gibi minimal düzeyde işlenmiş olan bitkisel yağların tüketimi serbesttir.
7. Otlar ve Baharatlar
Kekik, nane, biberiye, fesleğen, defne yaprağı, muskat, melisa, karanfil, tarçın, kişniş, lavanta, adaçayı, tarhun ve safran gibi baharatların tüketimi serbestken karabiber kullanım Aip diyetinde yasaktır.
8. Sirke
İlave şeker içermeyen elma şarabı sirkesi, balzamik sirkesi ve kırmızı şarap sirkesi tüketimi serbesttir.
9. Doğal Tatlandırıcılar
Bal ve akçaağaç şurubu gibi doğal tatlandırıcı çeşitlerinin ölçülü miktarlarda tüketimi serbesttir.
10. Bazı Çaylar
Günde 3 - 4 fincanı geçmeyecek şekilde yeşil çay ve siyah çayın tüketimi serbesttir.
11.Kemik Suyu
Aip diyetinin temel besinlerinden birisi kemik suyudur. Çorbalara ilave ederek veya ara öğünde doğrudan tüketerek tercih edilebilir.
Aip Diyetinde Ne Yiyemezsiniz?
Aip diyetinin eliminasyon aşamasında uzak durulması gereken besinler aşağıda listelenmiştir.
- Pirinç, yulaf, arpa, buğday, kızıl buğday, çavdar gibi tahıllar
- Mercimek, barbunya fasulyesi, bezelye, fasulye gibi baklagiller
- Tempeh, tofu gibi proteinler
- Patlıcan, biber, domates, goji beri, kırmızı biber ve patates gibi sebzeler
- Bıldırcın yumurtası ve tavuk yumurtası gibi yumurta çeşitleri
- İnek sütü, keçi sütü, koyun sütü, krema, tereyağı, peynir, süt bazlı protein tozları, ghee yağı gibi süt ve süt ürünleri
- Kanola yağı, soya fasulyesi yağı, mısırözü yağı, pamuk çekirdeği yağı, palm çekirdeği yağı gibi işlenmiş yağlar
- Badem, ceviz, fındık, kaju, çam fıstığı, pekan cevizi gibi yağlı tohumlar
- Şeker kamışı, pancar şekeri, meyve suyu, kahverengi pirinç şurubu, mısır şurubu ve arpa maltı şurubu gibi rafine şeker çeşitleri
- Trans yağ, emülgatörler, stevia, ksilitol ve mannitol gibi gıda katkı maddeleri
1. Tahıllar
Arpa, buğday, çavdar, mısır, yulaf, pirinç, durum buğdayı, kızıl buğday, kavuzlu buğday, bulgur, irmik, darı, sorgum, ve horasan buğdayı gibi tahıl çeşitlerinin tüketimi yasaktır. Bununla beraber kinoa, karabuğday, chia tohumu ve amarant gibi tohumların tüketimi yasaklar arasındadır.
2. Baklagiller
Kırmızı mercimek, yeşil mercimek, nohut, kuru fasulye, adzuki fasulyesi, börülce, barbunya fasulyesi, yeşil fasulye, bezelye, bakla, soya fasulyesi, tofu, edamame, tempeh, soya lesitini gibi baklagillerin tüketimi yasaktır.
3. Nightshade Sebzeleri
Domates, patlıcan, biber çeşitleri, patates, aşvaganda, güveyfeneri (yer kirazı), altınçilek, cocona ve goji beri gibi nightshade sebzeler ve bu sebzelerden elde edilen baharatların tüketimi yasaktır.
4. Yumurta
Tavuk yumurtası ve bıldırcın yumurtası gibi tüm yumurta çeşitleri ve içine yumurta giren tüm besinlerin tüketimi yasaktır.
5. Süt
İnek sütü, koyun sütü, eşek sütü, keçi sütü, krema, peynir çeşitleri, peynir altı suyu, sade yağ (ghee yağı), kaymak, sütten elde edilmiş protein toz çeşitleri, whey gibi tüm süt ve süt ürünlerinin tüketimi yasaktır.
6. Fındık ve Tohumlar
Badem, fındık, kaju, ceviz, fıstık, pekan cevizi, makademya fındığı, çam fıstığı, brezilya cevizi gibi yağlı tohumların tamamı ve bunlardan yapılan yağ, ezme ve un tüketimi yasaktır.
Susam, keten tohumu, kabak çekirdeği, ayçekirdeği, haşhaş, kahve, kakao, kenevir tohumu, kereviz tohumu, dereotu tohumu, anason, çörek otu, kimyon, rezene tohumu, çemen otu, hardal, kişniş, annato ve muskat gibi tüm tohum ve çekirdeklerin tüketimi yasaktır.
7. Bazı İçecekler
Alkol ve kahve tüketimi Aip diyetinde tamamen yasaktır.
8. İşlenmiş Bitkisel Yağlar
Mısırözü yağı, ayçiçek yağı, kolza tohumu yağı, pamuk çekirdeği yağı, kanola yağı, palm çekirdeği yağı, soya fasulyesi yağı ve yer fıstığı yağı gibi işlenmiş bitkisel yağların tüketimi yasaktır.
9. Rafine veya İşlenmiş Şekerler
Arpa maltı, arpa maltı şurubu, agave, agave nektarı, esmer şeker, şeker kamışı, esmer pirinç şurubu, şeker kamışı kristali, karamel, işlenmiş şeker kamış şekeri, mısır şurubu, mısır şurubu parçası, kristalize fruktoz, demerara şeker, dekstrin, dehidrate şeker kamış suyu, mısır tatlandırıcısı, glukoz, meyve suyu, dekstroz, fruktoz, diastatik malt, pirinç kepeği şurubu, sorgum şurubu, glukoz parçacığı, altın şurup, malt şurup, laktoz, inülin, yüksek fruktozlu mısır şurubu, galaktoz, invert şeker, panela, şurup, sukroz, yacon şurup, altın şurubu, maltodekstrin, maltodekstrin, turbinado şekeri, panocha, buharlaştırılmış şeker kamış suyu, meyve suyu konsantresi gibi yapay tatlandırıcı ve ilave şeker tüketimi yasaktır.
10. Gıda Katkı Maddeleri Ve Yapay Tatlandırıcılar
Yapay gıda boyası, yapay ve doğal aroma çeşitleri, akrilamid, selüloz gamı, otolize protein, guar gum, glutamat, carrageenan, lesitin, xanthan gum, hidrolize bitkisel proteinler, nitrat, nitrit, dokulu bitkisel proteinler, maya ekstraktı, monosodyum glutamat, hidrojenize bitkisel yağ, trans yağ, kısmi hidrojenize bitkisel yağ, propilen glikol, fosforik asit ve olestra gibi işlenmiş gıda katkı maddeleri yasaktır.
Bununla birlikte asesülfam potasyum, eritritol, neotam, sakarin, aspartam, sorbitol, mannitol, stevia, sukraloz ve ksilitol gibi tatlandırıcı tüketimi yasaktır.
Aip Diyetinde Kaç Kalori Yiyebilirsiniz?
Aip diyetinde günlük alınması gereken kalori miktarı kişilerde değişkenlik gösterir. Kilo yönetiminde kalori sayımı önemlidir, kilo kaybı hedefleniyorsa porsiyonlarda kontrol şarttır.
Diyete başlamadan önce yaş, cinsiyet, boy, kilo, fiziksel aktivite ve mevcut sağlık durumuna göre alınması gereken kalori hesaplanmalıdır. Porsiyonlar önemli olduğu kadar kalorinin hangi besinden geldiğine de dikkat edilmelidir. Makro ve mikro besin öğelerin dengesi beslenme programında sağlanmalıdır. Karbonhidrat, protein, yağların yanı sıra vitamin ve minerallerin yeterli miktarda alınmasına özen gösterilmelidir.
Günlük Yağ Alımının Yüzde Kaçı Aip Diyetinden Alınıyor?
Aip diyetinde günlük alınan total enerjinin %20 ila %35’ inin yağ grubundan gelmesi beklenir. Yağ grubunun önerilen besinler arasından tercih edilmesi bu noktada önemlidir.
Günlük Proteinin Yüzde Kaçı Aip Diyetinden Alınıyor?
Aip diyetinde günlük alınan total enerjinin %20 ila %35’ inin protein grubundan gelmesi beklenir. Bununla beraber total enerjinin %30 ila %60’ ını karbonhidrat grubu oluşturmaktadır.
Aip Diyeti Gıda Listesi Pahalı mı?
Aip diyette gıda kalitesine ve çeşidine büyük önem verildiği için maliyeti yüksek olarak kabul edilebilir. Beslenme programına kişinin mevcut sağlık durumuna bağlı olarak belirli besinler elimine edilir veya yeniden eklenir. Buna bağlı olarak maliyetin belirlenmesi mümkündür. Aynı zamanda yüksek kalitedeki organik besinler, otla beslenen ve serbest dolaşan gıdalar maliyetin artmasına neden olmaktadır.
Bunun yanında bütçenin doğru ayarlanması ve maliyetin desteklenmesi için haftalık planın daha önceden yapılması ve toplu alışveriş yapılması önerilmektedir.
Kahve Aip Diyetinde Var mı?
Aip diyetinin eliminasyon aşamasında kahveye izin verilmez. Bunun sebebi kahvenin tohum olmasıdır.
Kahve gibi tohumlar, sızdıran bağırsak sendromunun tetiklenmesine neden olan ve bağırsakta bakteri üremesini tetikleyen bileşikler olduğu için Aip diyetinde elimine edilir. Kahve yerine pancarlı latte, et suyu, kemik suyu, chai latte, hindiba kahvesi, siyah çay, yeşil çay ve altın sütlü latte gibi içecekler tercih edilebilir.
Yumurta Aip Diyetinde Var mı?
Aip diyetinde bıldırcın ve tavuk yumurtası gibi tüm yumurta çeşitlerinin tüketimi yasaktır.
Bir Hafta için Örnek Aip Diyeti Menüsü Nedir?
Yeni başlayanlar için 7 günlük örnek Aip beslenme listesi aşağıda verilmiştir.
- Pazartesi
Kahvaltı: Muz, yaban mersini ve çilekten meyve salatası
Öğle Yemeği: Roka yatağında limon dilimleri ile servis edilen somon
Ara Öğün: Taze salatalık
Akşam Yemeği: Kıyma köfte
- Salı
Kahvaltı: Tatlı patatesli biftek
Öğle Yemeği: Avokadolu hindi göğsü
Ara Öğün: Deniz tuzlu sığır sarsıntı çubuk
Akşam Yemeği: Kuşkonmazlı tavuk budu
- Çarşamba
Kahvaltı: Ispanaklı sote jambon
Öğle Yemeği: Tavuk göğsü
Ara Öğün: Ton balığı
Akşam yemeği: Mantar burger
- Perşembe
Kahvaltı: Mantar sote
Öğle Yemeği: Kremalı tavuk salata
Ara Öğün: Turşu
Akşam Yemeği: Kabak ve brokoli kavurması
- Cuma
Kahvaltı: Tavuk karaciğer ve ıspanak
Öğle Yemeği: Burger
Ara Öğün: İtalyan usulü sığır çubuk
Akşam Yemeği: Kavurma ördek ve brüksel lahana
- Cumartesi
Kahvaltı: Tatlı patates püre
Öğle Yemeği: Tavuklu patates topları (Tarifi verildi.)
Ara Öğün: Bal ve taze kavun
Akşam yemeği: Kabaklı karidesli makarna
- Pazar
Kahvaltı: Hindistan cevizli yaban mersini
Öğle Yemeği: Kuşkonmazlı ızgara tavuk bonfile
Ara Öğün: Kuru meyve
Akşam Yemeği: Hindistan cevizli karides, irmik
Aip Diyetinde Gıda Tanıtımları Nasıl Olmalıdır?
Diyetin eliminasyon aşamasında semptomlarda ve vücut sağlığında önemli ölçüde iyileşme görüldüğünde ikinci aşama olan yeniden giriş aşamasına geçilir. Bu aşamada kısıtlanması gereken besinler kişinin intoleransına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Tolere edebildiği besinler diyete kademeli olarak tekrardan eklenir.
Yeniden giriş aşamasının amacı, semptoma neden olan besinlerin diyetten çıkarılması ve semptoma neden olmayan besinlerin diyete yeniden eklenmesidir. Beslenme programındaki çeşitliliğin artması bu noktada önemlidir.
Tolere edilen besinler diyete tek tek eklenmeli, farklı bir besine geçmeden önce 5 ila 7 gün ara verilmelidir. Bu sayede semptomların yeniden ortaya çıkıp çıkmadığı fark edilir.
Yeniden giriş aşamasında gıda tanıtımlarında izlenmesi gereken adımlar aşağıda sıralanmıştır.
- Diyete tekrardan ekleyeceğiniz besini seçin. Besini test günü birkaç tüketin, ardından 5- 6 gün bu besinden kaçının.
- Besinden az miktarda yiyin ve reaksiyon testi için 15 dakika vücudunuzu gözlemleyin.
- Herhangi bir semptom oluştuğunda testi sonlandırın ve besinden kaçının. Semptom yoksa miktarı artırın.
- Test sonrası 5 - 6 gün herhangi bir semptom oluşmaz ise test edilen besini tekrardan diyete ekleyin. Yeni bir gıdayla aşamaları tekrar edin.
